Ortadan Kaldırılan Çocuk Felci Geri Mi Dönüyor?
Ortadan Kaldırılan Çocuk Felci (Poliomyelitis) Geri mi Dönüyor?
Londra, New York ve İsrail kanalizasyon sularında Poliovirüsüne rastlanması, NewYork’da Polio vakası rapor edilmesi, Ortadan Kaldırılan Çocuk Felci (Poliomyelitis)'i gündemimize getirdi.
XX. yüzyılın başlarında çocuk felci; sanayileşmiş ülkelerde her yıl yüzbinlerce çocuğu felç eden bunlardan %5-10’unun ölümüne sebep olan korkulan hastalıklardan biriydi. Yaygın aşılanma sayesinde Türkiye dâhil birçok ülkede rastlanmaz oldu. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) BİR ÜLKEDE TEK BİR ÇOCUĞUN ENFEKTE OLMASI TÜM ÇOCUKLARIN ENFEKTE OLMASINA SEBEP OLABİLECEĞİNİ beyan ederken virüsün Londra, New York ve İsrail'de kanalizasyon sularında görülmesi, bunun yanında, 21 Temmuz’da NewYork’da daha önce aşılanmamış 20 yaşında erkek vakaya poliomyelitis tanısı konulması ( vaka ayaklarında güç kaybıyla taburcu edilmiş) ‘ÇOCUK FELCİNİ’ yeniden dünya'nın sağlık gündemine getirdi. Peki kanalizasyon sularında rastlanan poliovirüsün olası kaynağı neydi?
Aşağıda Londra kanalizasyon sularında virüs gözlenmesi (A) ve New York'daki vaka irdelenirken (B) Polio virüsün oluşturduğu hastalık, bulaş yolu, hastalığın oluşumu ve korunma, salgını önleme için kullanılan aşılar, aşıların farkı ile ilgili metni bültenimizde bulacaksınız. (https://ebulten.duzen.com.tr/guncel-saglik-haberleri/yeni-poliococuk-felci-asisi)
A. Londra’da bölgelere, ağızdan canlı aşı kullanan ülkelerden gelmiş ziyaretçilerin dışkılarından kanalizasyona saçılmış olabilir! Çünkü; Sabin oral canlı aşısında kullanılan 3 serotip Polio virüsü üzerinde yapılmış olan değişiklik maalesef tek zincir RNA virüslerinin mutasyon yapmasına her zaman yeterli olmayıp, nadir de olsa bilhassa immün yetersizliği olan şahıslarda, bağırsak epitel hücrelerinde aktivite kazanmasına, karakter değiştirmesine mani olamıyor, dışkıyla hastalık yapabilecek şekilde saçılıyor. [1] Londra kuzey Doğu kanalizasyonunda şubattan beri, önceki dönemlere nazaran daha yüksek oranda ve birbiriyle genetik olarak ilişkili virüsün gözlenmesi ya immün yetersizliği olan bir şahsın bölge içinde hareketini veya bu etkenle enfekte olmuş birden fazla şahsın mevcudiyetini düşündürür. Buna rağmen bu bölge hastanelerine semptomlu (poliomiyelitli) vaka gelmemiş olması aşı ilişkili poliomiyelit (Vacsine Assosiated Parazitin Polymyelitis-VAPP) vakalarını olmadığını gösterir. DSÖ'ne göre VAPP vakalarının sayısı vahşi tiple oluşan vaka sayısını aşmıştır (bkz. tablo) Bilmemiz lazım ki Polio virüs bulaşımında boğaz ağrısı, baş ağrısı, ateş, halsizlik gibi semptomlar oluşabilir ve bunlar 10 gün içerisinde geçer. Bir kısmında motor nöron tutulması, adale zafiyeti oluşabilir, bunlar da çoğunlukla kaybolur. Geri dönülmez paralezi anca vakaların 1/200’inde görülür. Dr. David Heymann’a göre bu oran 1/500’dür(London Scholl of Hygine and Tropical Medicine) [2].
B. NewYork’da aşısız şahısta poliomyelit tespiti başta lokal bulaşı düşündürmüşse de sonra bu şahsın Doğu Avrupa ülkelerini ziyaret etmiş olması ve başka vaka görülmemesi nedeniyle etkenin NewYork kanalizasyonu kökenli olmadığı şeklinde değerlendirilmiştir. İster aşı ilişkili ister vahşi virüs kökenli olsun oluşacak hastalıkta fark yoktur. Bu ve Londra’daki bulgular nedeniyle İngiltere sağlık otoriteleri ve DSÖ (WHO) aşılanmamışların aşılanmasını önermiştir. DSÖ aşı olarak ta, polio’nun endemik olmadığı yani yayılmanın şahıstan şahsa olmadığı bölgelerde, ağızdan verilen Polio aşısının (OPV) daha çok poliomyelitis’e sebep olacağı için; pararentaral tatbik edilen ‘in aktif’ (IPV) aşının kullanımını önermiştir.
Hastalık takibinde atıkların, bilhassa kanalizasyonların, bölgesel incelenmesi; erken farkındalık, yaygınlığın ve önlemlerin etkinliğinin takibini sağladığını ve uygulanması gerektiğini görüyoruz.
Dr. Yahya R. LALELİ
[1] https://ebulten.duzen.com.tr/guncel-saglik-haberleri/yeni-poliococuk-felci-asisi
[2] https://www.bmj.com/content/361/bmj.k2077
[3] https://www.nytimes.com/2022/06/22/health/uk-polio-london-poliovirus.html
[4] https://apnews.com/article/polio-case-new-york-4c1e2512145a1d897982f27507259d83
https://www.reuters.com/business/healthcare-pharmaceuticals/why-has-polio-been-found-london-new-york-jerusalem-how-dangerous-is-it-2022-08-15/