Yeni Polio(Çocuk Felci) Aşısı

Çocuk Felci Dünyada Artışta mı?

Aşı İlişkili PolioMyelit Salgınlarının Durdurulmasında Yeni Modifiye Oral Poliomyelit Aşısı “nPOV2” Kullanımı

Vahşi tip virüse bağlı Polio enfeksiyonu dünyada azalmakta olup bildirilen olgular sadece Afganistan ve Pakistan’dan gelmektedir. Ancak son yıllarda dünyada aşı kaynaklı polio virüsüne bağlı da çok sayıda salgın bildirilmiştir. 2020 yılında pik yaparak 2020’de aşı kaynaklı virüse bağlı 1100 polimyelit olgusu bildirilmiştir.

Global Polio Eradikasyon Programı’nın (GPEI) Covid -19 pandemisi nedeniyle çalışmalarına bir kaç ay ara vermesi polio virüslerin saptanmadan dolaşımda kalmasına neden olmuş, 2021 yılı içerisinde 18 ülkeden en az 1 aşı virüsü ilişkili poliomyelit olgusu bildirilmiştir. Somali, Nijerya aşı kaynaklı poliomyelit virüsüne bağlı salgınların en yoğun yaşandığı ülkelerdir. Bu ülkeler aynı zamanda hiç aşılama yapılamış çocuk oranının da en yüksek olduğu ülkelerdir.

Aşı ilişkili (OPV) virüsün neden olduğu poliomyelit olgularının çoğunluğu Poliovirüs Tip 2’de meydana gelen mutasyonlar nedeniyle gelişmektedir. Albert Sabin’in bulduğu canlı attenüe oral polio aşısındaki virüsün (OPV) hastalandırma özelliğini tekrar kazanması için sadece 1 adet kapı bekçisi (“gatekeeper”) mutasyon geçirmesi yeterli olmaktadır. Aşıdaki mevcut virüs türevinin yeniden virülans kazanmasıyla sonuçlanan bu mutasyon ilk kez 1988 yılında Mısır’da çıkan salgında saptanmış, yıllar içerisinde vahşi tip virüse bağlı poliomyelit olguları çoğu ülkede eradike olurken, aşı ilişkili virüse bağlı pek çok semptomlu vaka görülmüştür. Bu nedenle 2011 yılında bilim adamları aşı ilişkili poliomyelit gelişiminin önlenmesi amacıyla modifiye canlı attenüe oral polio aşısı geliştirme çalışmalarına başlamışlardır. Modifiye aşı içeriğinde kullanılan virüs genetik mühendislik yöntemleriyle “üç kilit” özelliği kazandırılarak virüsün mutasyon ile tekrar hastalandırıcılık özelliği kazanma ihtimali imkansız hale getirilmiştir.

Dünya Sağlık Örgütü, Afrika ve Doğu Akdeniz Bölge’sindeki aşı ilişkili polio virüsüne bağlı salgınların durdurulabilmesi amacıyla 2020 yılı sonlarında “nOPV2” isimli bu modifiye oral polio aşısı’na acil kullanım onayı vermiştir. GPEI verilerine göre yeni aşı yukarıda belirtilen mutasyona uğramadan, Mart 2021’den bu yana 15’den fazla ülkede 300 milyon doz’dan fazla kullanılmış Tacikistan’daki 34 çocuğun felç olmasına neden olan poliomyelit salgınını durdurmayı başarmıştır.

Prof. Dr. Deniz Atakent

Kaynaklar:

https://media.nature.com/original/magazine-assets/d41586-020-03045-2/d41586-020-03045-2.pdf

https://www.nature.com/articles/d41586-022-01802-z#:~:text=Children%20are%20routinely%20vaccinated%20against,the%20virus%20to%20keep%20circulating.