Dünya Çapında Herpes İle Yaşayan Milyarlar Var
Şu an SARS-CoV-2 virüsünün ne kadar hızlı ilerlediği ve tüm hayatımızı etkilediğini görmeye başlayınca aslında fark etmediğimiz, çok uzun yıllardır hayatımızda olan ve Dünya’da birçok insanı etkileyen diğer virüslerin varlığını da hatırlatmak isteriz. Bunların belki de en başında gelenlerden biri uçuk nedeni olan; İnsan Herpes Simpleks Virüsü (HSV).
Tip 1 ve Tip 2 olmak üzere ikiye ayrılan HSV, bambaşka bir bulaş yolu olmasına rağmen (enfeksiyon olan bölgeye dokunma, yakın temas, cinsel temas) büyük bir popülasyonu etkilemektedir. Tüm Dünya’da 50 yaşın altında 3,7 milyar insanın (%67) HSV-1, 15-49 yaşlarında tahmini 491 milyon (%13) insanda HSV-2 enfeksiyonu olduğu tahmin edilmektedir. HSV-1 esas olarak ağız ve yüzde uçuklara neden olurken, HSV-2 ise genital herpes'e neden olan cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyondur. Her iki tip de yerleştikleri hücrelerde ömür boyu kalırlar ve fırsat buldukça ortaya çıkarak lezyonlara neden olurlar, tamamen tedavi edilemezler.
Uçuk, enfeksiyon bölgesinde ağrılı kabarcıklar veya ülserlere neden olur. HSV-2 sadece cinsel yolla bulaşır ve genital bölgede uçuğa neden olur. Enfeksiyon, enfekte kişilerin üçte birinde tekrarlayan, genellikle ağrılı, genital yaralara yol açabilir. HSV-1 esas olarak oral uçuk yoluyla bulaşır ve oral uçuk enfeksiyonuna neden olur. Bazen göz tutulumları yapabilirler, bağışıklık sisteminde zayıflama olan kişilerde santral sinir sistemi tutulumu ve ensefalite dahi yol açabilir.
Herpes virüslerin bu kadar yaygın olmasının nedeni çoğu zaman asemptomatik olması yani belirti vermemesidir. Semptomlar varsa daha bulaşıcı olmalarına rağmen semptomlar yokken de bulaşıcıdır.
Özellikle genital HSV-2 enfeksiyonu dünya çapında önemli bir sağlık sorunudur. Enfeksiyonla yaşayan insanların yaşadığı ağrı ve rahatsızlığın ötesinde, HSV-2 enfeksiyonu, HIV enfeksiyonu ile birlikteliği de sıktır ve bazen HIV’n ilk belirtisi genital HSV varlığıdır.
HSV-2 enfeksiyonu olan kişilerin maruz kalmaları durumunda cilt ve mukoza bütünlüğü bozulduğu için HIV ile enfekte olma olasılıkları da en az üç kat daha fazladır. Bu nedenle, HSV-2 muhtemelen HIV'in küresel olarak yayılmasında da önemli bir rol oynamaktadır.
Herpes enfeksiyonları için tedavi yoktur. Asiklovir, famsiklovir ve valasiklovir gibi antiviral ilaçlar semptomların şiddetini ve sıklığını azaltmaya yardımcı olabilir, ancak enfeksiyonu tamamen tedavi edemezler.
Şempanzelerden yaklaşık 1,6 milyon yıl önce modern insanların atalarında enfeksiyon yapmaya başlayan HSV, bulaş yolu SARS-CoV-2’den çok farklı olmasına rağmen insan popülasyonunun yaklaşık üçte ikisine en az bir kez bulaşmıştır. COVID-19 pandemisi ile savaştığımız şu günlerde yıllardır ciddi bir küresel bir sorun olan genital HSV için de farkındalık yaratılması antiviral ilaçlara daha iyi erişim sağlanması ve HIV önleme çabaları içinde değerlendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, özellikle HSV aşıları olmak üzere daha iyi tedavi ve önleme müdahalelerinin geliştirilmesi çabalarının arttırılması gerekmektedir.