Düzen Sağlık Grubu Elektronik Bülten - Gazze'de Kıtlık İlan Edildi

Gazze'de Kıtlık İlan Edildi

Işın Gürel – Gazeteci

Bu yazı 23 Ağustos 2025 tarihinde kaleme alınmıştır.

“Gazze’nin kuşatılmasından 13 Ağustos 2025 tarihine kadar geçen süreçte yetersiz beslenmeye bağlı 235 ölüm kayda geçti. Ancak bu kayıtların çok daha üstünde ölümlerin olduğu farklı yetkililerce telaffuz ediliyor. Bu 235 ölümün 106’sı ise çocuk. 20 binden fazla çocuk yetersiz beslenme tanısıyla Nisan – Temmuz aylarında hastaneye yatırıldı. Bu çocuklardan 3 binine “ağır yetersiz beslenme” tanısı kondu. Gazze’deki hastaneler açlığa bağlı ölümler açısından beş yaş altı çocukların sayısındaki artışa dikkat çekiyor. Bu yılın Temmuz ayından beri kayda geçen yetersiz beslenmeye bağlı ölen çocuk sayısı ise 170. Yani yetersiz beslenme sayısı ve de riskleri Temmuz’un ilk yarısında çok hızlı arttı. 17 Temmuz’dan bu yana en az 16 ölüm bu şekilde kayıtlara geçti! Temmuz ayında 13 bin yeni çocuk ağır yetersiz beslenme nedeniyle tedaviye alınmaya çalışıldı. Çalışıldı çünkü sadece beş stabilizasyon merkezinde toplam 43 yatak var… Derhal aksiyon alınması gerekiyor.”

Hayır, yukarıda okuduklarınız bir film senaryosundan kesit değil! Dünyadaki farklı haber ajanslarından derlenen çok ağır bir özet. 21. Yüzyılda bedeli asla ödenmeyecek bir insanlık dramı, bir utanç.

Bu dram Ağustos ayının sonuna geldiğimizde giderek büyümeye devam ediyor. Kendilerine gelen batılı devletler sonunda Filistin Devletini tanıyacak açıklamalar yapmaya başladılar. Avustralya Başbakanı Anthony Albanese, Eylül'de yapılacak Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu'nda Filistin'i devlet olarak tanımayı planladıklarını açıkladı. Avustralya, Kanada, Malta, Andorra, Lüksemburg, Yeni Zelanda, Portekiz, San Marino, Fransa ve İngiltere gibi ülkelerinin ardından bu yönde açıklama yapan bir başka ülke oldu. Daha önce İspanya, Finlandiya, İzlanda, Norveç, İrlanda, Slovenya ve Ermenistan Filistin’I tanımışlardı. BM’e üye 193 ülke arasında Filistin’I devlet olarak tanıyanların sayısı 147. Söz konusu ülkelerin taahhüt ettikleri gibi eylülde resmi adım atmaları durumunda bu sayının 150’yi aşması bekleniyor.

Hafızalarımızı Tazeleyelim

Tarihler Ekim 2023’ü gösterdiğinde zaten onlarca yıldır Gazze’ye sıkışmış hayat yaşamak zorunda olan iki milyondan fazla Filistinli sivil halk, daha üzerlerine nefes vermeden doğrultulan farklı ateşli silahlar ve bombalardan kendilerini korumaya çalışırken kıtlık ile de karşı karşıya kaldı. İsrail, Gazze’ye yakıt ve gıda ablukasını acımasızca uygulamaya başladı. Yaşanan akut kıtlık açlığa ve özellikle de çocuklar için yetersiz beslenmeye sebep oldu, süresin uzamasına bağlı da ölümler başladı. 2 Mart 2025’te İsrail hükümetince alınan “tam abluka” uygulaması kararı bölgenin akut yetersiz beslenme riski ile karşı karşıya kalması ile sonuçlandı.

Artık Senaryo Değil Gerçek

Neredeyse iki yıla doğru giden ve Hamas’ın terör saldırılarıyla başlayan ve devam eden çatışmalar, zaten vahim koşullarda Gazze’de yaşayan sivil Filistin halkını benzeri görülmemiş boyutlarda bir insani kriz yaşamasına yol açtı.

Birleşmiş Milletler (BM), Dünya Gıda Programı (WFP) ve UNICEF dahil olmak üzere uluslararası pek çok kuruluş, Gazze'nin her türlü kıtlık koşullarının eşiğinde olduğunu veya zaten yaşadığını doğrulayan acil ve tekrarlanan uyarılar yayınladı. BM Genel Sekreteri António Guterres, durumu "destansı boyutlarda bir insani felaket" olarak nitelendirerek, "Bu bir uyarı değil. Gözlerimizin önünde gelişen bir gerçeklik" dedi.

İşte tüm dünyanın gözleri önünde gelişen gerçeklik artık her gün can alıyor

Gazze'deki gıda krizinin ciddiyeti ve kapsamını belirlemek için tasarlanmış, küresel olarak tanınan, çok ortaklı bir girişim olan Entegre Gıda Güvenliği Aşama Sınıflandırması (IPC) kullanılarak değerlendiriliyor. Resmi bir kıtlık sınıflandırması, üç temel eşiğin aynı anda aşıldığında ilan ediliyor.

BM ajanslarının 29 Temmuz tarihli ortak duyurusuna göre Gazze’deki hanelerin %39’u günlerce hiç yemek yemiyor; 500.000’den fazla kişi “kıtlık benzeri” koşullarda. Bu, kıtlık için temel üç eşikten birinin sahada aşıldığını gösteriyor.

Tablo 1: Gazze'deki Temel Kıtlık Göstergeleri (IPC Verileri, Ağustos 2025)

IPC Kıtlık Eşik Kriterleri	Gazze'nin Mevcut Durumu (Temmuz 2025)	Çıkarımlar
≥%20 hanehalkı akut gıda güvensizliği/aşırı gıda eksikliği ile karşı karşıya	Nüfusun >%39'u günlerce yemek yemeden yaşıyor; >500.000 kişi kıtlık benzeri koşullarda	İlk temel kıtlık göstergesi aşıldı; yaygın şiddetli gıda yoksunluğu (yaygın açlık)
Çocukların ≥%30'u akut yetersiz beslenmiş	Gazze Şehri'nde 5 yaş altı çocukların %16,5'i akut yetersiz beslenmiş (2 ayda dört katına çıktı)	İkinci temel kıtlık göstergesi aşıldı; çocuk beslenme durumunda kritik bozulma
Her 10.000 kişide günde ≥2 yetişkin (veya 4 çocuk) açlıktan/yetersiz beslenmeye bağlı ölümlerden ölüyor	Artan ölüm kanıtları; Gazze Sağlık Bakanlığı tarafından bildirilen 147 açlığa bağlı ölüm (Temmuz 2025 itibarıyla); bildirilen açlıktan ölümlerin %80'i çocuklardır	Sağlık sistemlerinin çökmesi nedeniyle veri toplama zor; ancak kanıtlar yaygın açlığa bağlı ölümleri işaret ediyor

Gazze Şehri'nde, beş yaş altı çocuklarda yetersiz beslenme seviyeleri sadece iki ay içinde dört katına çıkarak %16,5'e ulaşmış durumda. Bu hızlı artış, beslenme durumunda kritik bir bozulmayı ve akut yetersiz beslenmeden dolayı ölüm riskinde de keskin bir artışı işaret ediyor.

29 Temmuz 2025'te yayınlanan IPC Uyarısı, IPC'nin savaşın başlangıcından bu yana "kıtlık koşullarının en güçlü doğrulaması"nı temsil etmekte ve "Kıtlığın en kötü senaryosu şu anda Gazze'de yaşanıyor" ifadesini açıkça belirtmekte. WFP gibi yardım kuruluşları, "Çaresizce ihtiyaç duydukları hayat kurtarıcı gıda yardımını sağlamak için kıtlığın resmi olarak doğrulanmasını beklemek vicdansızlıktır" diyerek acil eylemin ahlaki zorunluluğunu vurgulamaktadır. Resmi Kıtlık Beyanı IPC tarafından yapılamıyor! Hükümetlerin veya uluslararası kuruluşlardan gelmesi gerekiyor. Ancak İsrail Başbakanı Netanyahu Gazze’de açlık olmadığını iddia etmeye ısrarla devam ediyor.

Kıtlık resmi şekilde ilan edildi!

Yazımı yazarken BM desteklediği IPC bir rapor yayımladı. Ve 15 Ağustos itibarıyla Gazze’deki kıtlığın kanıtlarla doğrulandığını bildirdi. Anadolu Ajansı’nın verdiği haberde “15 Ağustos 2025 itibarıyla, Gazze şehrindeki kıtlık (felaket seviyesi olarak bilinen IPC'nin 5. seviyesi) makul kanıtlarla doğrulandı. 22 ay süren acımasız çatışmaların ardından, Gazze Şeridi'nde yarım milyondan fazla insan açlık, yoksulluk ve ölümle karakterize felaket koşullarıyla karşı karşıya." tespitine yer verildi. Ayrıca, raporda bu kıtlığın, Gazze Şeridi’nde de yaygınlaşmasının beklendiği belirtildi.

BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Volker Türk, yaptığı yazılı açıklamada, "Bugün IPC tarafından ilan edilen kıtlık, İsrail hükümetinin aldığı önlemlerin doğrudan sonucudur. Hükümet, Gazze Şeridi'ndeki sivil halkın hayatta kalması için gerekli olan insani yardım ve diğer malların girişini ve dağıtımını hukuka aykırı bir şekilde kısıtladı…Açlığı bir savaş yöntemi olarak kullanmak bir savaş suçudur ve bunun sonucunda ortaya çıkan ölümler aynı zamanda kasten öldürme savaş suçu da olabilir." ifadelerini kullandı.

Associated Press’in (AP) haberine göre kronik yetersiz beslenme yüzünden yetişkinler, bebekler ve çocuklar, her ne kadar İsrail Başbakanı Netanyahu açlığı reddetsede, akın akın Gazze’deki hastanelere geliyor.

Aynı habere göre, BM, Temmuz ayında 5 yaşın altındaki yaklaşık 12 bin çocuğun akut yetersiz beslenmeye yani en tehlikeli seviye olan ciddi yetersiz ve uzun süreli beslenmeye sahip şekilde yaşadığını belirtiyor. Hatta daha da ileri giderek 2500 çocuğun en tehlikeli seviyeye geldiğinin altını çiziyor. Dünya Sağlık Örgütü ise sayıların muhtemelen eksik kaldığı görüşüne sahip. Aynı haber için röportaj veren ve 40 yılı aşkın süredir açlık ve insani yardım konularında çalışan Alex DeWaal, Tufts Üniversitesi Dünya Barış Vakfı İcra Direktörü, bir kişinin akut yetersiz beslenme ile karşı karşıya kaldığında hayati mikro besinlerin (micronutrients) tükendiğini ve bedensel işlevlerin bozulduğuna dikkat çekiyor. Hatta bu kişilerin beslemenin “yeniden beslenme sendromu” olarak da bilinen potansiyel nöbetlere, komaya hatta ölümlere yol açan zarara neden olabileceğinin altını çiziyor. Bunun için mikro besinlerin önce bir hastanede takviye edilmesi ve terapötik süt ile beslenmeye başlanmasının önemine değiniyor.

Aşağıda IPC tarafından yayınlanan haritalardaki son durum ve senaryo çalışmaları durumun ne kadar ciddi olduğunu bir kere daha gözler önüne seriyor.

A map of the country
AI-generated content may be incorrect.

Filistinli Çocuklar…

Bölgedeki çocuklar ise yaşanan bu trajediden en çok etkilenen kesimlerin başında geliyor. Beş – altı yaş altındaki yaklaşık 320 bin çocuk yetersiz beslenme riski altında hayata tutunmaya çalışıyor. IPC son raporunda Haziran 2026’ya kadar 5 yaş altı en az 132 bin çocuğun yetersiz beslenme ile karşı karşıya kalacağını öngörüyor. Bebekler ve hamileler ise bu tablo içinde yine yürekleri sızlatan bir tablo ile karşımızda. Ne güvenli su ne anne sütü ikamelerine ne de tamamlayıcı beslenmeye erişimleri yok. Yetersiz beslenen yaklaşık 55 bin 500 hamile ve emziren kadına da acil beslenme müdahalesi yapılması gerekiyor.

Gıdaya erişmeye çalışan aile bireyleri ise ki buna çocuklar da dahil, bir dilim ekmek için hayatlarını riske atmaya devam ediyor. DSÖ verileri 27 Mayıs’tan bu yana gıdaya erişmeye çalışırken 1060’tan fazla kişinin öldüğünü 7200 kişinin de yaralandığını söylüyor.

Ortak açıklamalar

Bölgede gündemi takip eden BCC, AFP, Associated Press ve Reuters’in ortak imzası ile yayınlanan ortak açıklamada kendilerine haber geçen yerel gazetecilerin (İsrail yabancı medyanın Gazze’ye girişine izin vermiyor) ne kendilerini ne de ailelerini besleyebildikleri belirtildi. İnsanı yardım amaçlı çalışan Sınır tanımayan Doktorlar, Save the Children ve Oxfam da ayrıca ortak bir açıklama yayınlayarak, sahada yardım etmeye çalıştıkları Filistinlilerin yitip gittiklerine tanıklık ettiklerine vurgu yaptılar. Birleşmiş Milletler verileri, İsrail ablukasının kaldırılmasından bu yana (İsrail 19 Mayıs’ta Gazze’deki 11 haftalık ablukayı kaldırdı) geçen yaklaşık 10 hafta içinde 1718 kamyondan %8’inden daha azının Gazze’deki hedeflere ulaştığını söylüyor.

İnsani yardım için gerekli olan malzemeleri taşıyan tırlara, gemilere hızlı onay ve izin verilmedikçe, yeterli gıda gönderilmedikçe, insan eliyle yapılan yaratılan akut açlık krizi önümüzdeki günlerde ve haftalarda daha fazla can almaya devam edecek. Bölgedeki tüm uzmanların ortak görüşü bu yönde.