Vitamin D ve Covid-19 Enfeksiyonu
İrlanda Ortak Sağlık Komitesi geçtiğimiz günlerde bir halk sağlığı önlemi olarak D vitamini eksikliğini ele alan Raporunda Covid-19 için aşılanmaya gelen veya taranan herkese oral kullanılmak üzere günde 25 ug (1000 U) ye kadar kullanılmak üzere Vitamin D dağıtma kararını açıkladı (1). Kilolu şahıslar ile 65 yaş üzeri toplumun aşırı olmamak üzere bu dozun üzerine çıkabileceği belirtiliyor.
Peki İrlanda bu kararı niye aldı?
Vitamin D tanımının çok farklı, çok yönlü fonksiyonları, aktiviteleri var. Vitamin D3 ün Covid-19 enfeksiyonundaki rolü, kliniği gürültülü seyreden vakalarda D vitamini noksanlığı olan şahısların oranının yüksekliğini önceki bültenlerimizde de (https://ebulten.duzen.com.tr/) irdelemiştik. Kısaca, vücudumuzda kolesterol türevi olarak bulunan 7-hidrokolesterol güneş ışınları (ultraviole) etkisiyle chelocalciferol e (vitamin D3) dönüşür. Gıda ve gıda takviyeleri de aynı şekilde Vitamin D3 kaynağı olabilir. Chelocalciferol karaciğerde Calcidiol, 25-hidroksicholecalciferol, 25-hidroksivitamin D ye dönüşür. 25(OH)D, böbrekte biyolojik aktif form olarak kabul edilen 1,25 dihidroksi vitamin D ye dönüşür, calcitriol olarak da anılır. Doğrudan veya dolaylı olarak kan kalsiyum ve fosfor dengesinin sağlamasının yanında birçok fonksiyonumuzu etkiler ki bunlardan biri bugünkü konumuz olan immun sistemimizdir(2).
D vitaminin, Covid-19 tedavisinde etkili olduğuna dair yazılar varsa da, bu yazıların denek sayıları istatiksel analizleri üzerinde tereddütler olduğu gibi, farklı sonuç alınmamış olduğunu bildiren yayınlar da vardır (3,4,5). Bu değişkenliğin sebebi, çalışmaların yapıldığı bölgelerin vitamin D düzeyi bakımında düşük veya yüksek olmasına da bağlı olabilir.
Covid-19 tedavisinde Vitamin D nin etkinliği hakkında yayınlanmış, kapsamı bakımından etkinliği kabul edilmiş 23 makalenin ( tedavi uygulanan 23 046 vaka) meta analizinde yayınların %53 de vakanın iyileşme gösterdiğini belirlemiş (6). Halbuki gene aynı metaanaliz çalışmasında koruyucu olarak vitamin D alanları kapsayan 10 çalışma var, 10 yayında da pozitif etkinlik raporlandığı belirtilmiş. Ayrıca alanların, almayanlara nazaran %40 daha fazla gelişme, düzelme gösterdiği rapor edilmiş. Covid enfeksiyonunun erken dönemde Vitamin D kullanımıyla ilgili 3 makale var 3’ünde de pozitif sonuç ve % 78 etki düzelme bildirilmiş (Bu metaanaliz kapsamında ülkemizden bilim insanlarının yer aldığı makalelerde mevcuttur).
İrlanda’da balık tüketimi yüksek olsa da, güneşli dönemlerin kısıtlılığı nedeniyle vatandaşlarının D vitamin düzeyi yeterli değildir. Bu nedenle İrlanda Ortak Sağlık Komitesi D vitamini yetersizliğinde görülen osteoporoz, kas gücü kaybı, metabolik bozukluklar, otoimmün hastalıklar, psikiyatrik, solunum ve kardiyovasküler sorunların oluşmaması için bu kararı aldı. Kararın uygulanması için de 4 öneride bulunuyor (1):
Halk Sağlığı önlemi amaçlı günlük 20-25 µg / gün D vitamini takviyesi, tıbbi gözetim altındaki hassas gruplar için daha yüksek dozlar tavsiye edilerek, tüm yetişkin nüfusa tavsiye edilmelidir.
D Vitamininin faydaları hakkında daha iyi bilgi sağlayan ve D Vitamini takviyesini teşvik eden bir halk sağlığı politikası, 2022 Bütçesinde dikkate alınmak üzere, geliştirilmelidir.
D vitaminin alımının teşvik edilmesi için maliyeti düşürülmeli, mevcut KDV oranı azaltılmalı veya kaldırılmalıdır.
Covid-19 merkezlerinde ön saflarda çalışan sağlık çalışanları ve merkezlere gelenlere vitamin D takviyesi almalarını teşvik etmek edilmelidir.
Ancak bilmeliyiz ki normal referans aralığı olarak kabul edilen bu düzey, Covid-19 enfeksiyonunu daha az semptomlarla geçirmemize yetmiyor. Bu uygulama, 25ug birikime sebep olmadığına göre bu düzeyde destek alan toplumun vitamin D düzeyi ne seviyeye çıkacak ve virüse karşı oluşan aşırı immun cevabın kontrolünde ne kadar etkin olacak göreceğiz.
Kaynaklar:
https://www.oireachtas.ie/en/press-centre/press-releases/20210407-oireachtas-health-committee-launches-report-on-addressing-vitamin-d-deficiency-in-ireland/
https://www.mdpi.com/2072-6643/12/5/1248/htm
https://jamanetwork.com/journals/jamanetworkopen/fullarticle/2770157
https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2776738
https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0239799
https://vdmeta.com/