Sorularla Monkeypox
SORULARLA MONKEYPOX
Soru1: Monkeypox hastalığı neden gündemimize yerleşti?
Cevap1: Bugün gündemimize girmesinin dikkatimizi çekmesinin nedeni MONKEYPOX’un artık ne bir Afrika hastalığı ne de bir homoseksüel hastalığı olmadığı, toplumu ilgilendiren ‘Orthopox gurubu’ VİRAL hastalık olmasıdır.
Afrika’da hayvandan insana, insandan insana geçen ve bölgesel hastalık yaptığını bildiğimiz MONKYPOX, batı dünyasında hızlı sayılacak şekilde yayılmaya başladı, nadirde olsa ölümlere sebep oldu. Şu ana kadar 40 küsur ülkede 30.000’e yakın kanıtlanmış vaka görüldüğüne göre artık lokal değil global bir Viral hastalık olarak kabul edildiği için de gündemimize yerleşti.
Ref: https://www.who.int/director-general/speeches/detail/who-director-general-s-statement-on-the-press-conference-following-IHR-emergency-committee-regarding-the-multi--country-outbreak-of-monkeypox--23-july-2022
Soru2: Nasıl yayılıyor, bulguları nedir?
Cevap2:Virüs hastalık prodramal dönemden sonraki semptomların başlamasıyla lezyonlu deriden, mukozal yüzeylere (larenks, anus gibi) ve deriden deriye sıkı temasla bulaşır. Virüsün gösterildiği semen gibi vücut sıvıları da bulaşta etkendir. Virüsün bulaş yolu yakın temastır. Lezyondan çıkan virüsün deriden geçmesi ancak alıcının derisinin zedelenmesiyle mümkün görünürken, mukozal alanlarda bu direnç yoktur. Bu nedenle görünen lezyonlar sıklıkla ağız, larenks, anüs gibi alanlarda çok sayıda lezyon olabilecekken, ekstremitelerde (el, ayak v.b.) gözlenen lezyonlar serpilmiş olarak kalıp, çoklu sayıdadır.
Ref:https://www.nejm.org/doi/pdf/10.1056/NEJMoa2207323
Soru3: Lezyonların özelliği nedir, nasıl gelişir?
Cevap3: Ciltte kırmızı renk değişikliği ile başlayan lezyon ufak bir papül (sivilce gibi) halini alır. Papül 1-2 gün sürer ve yerini vezikül fazına bırakır. Semptomların 6 veya 7inci gününde veziküllerin içi irin görüntüsünde beyaz bir sıvı ile dolar ve püstüller (kesecik) oluşur. Serttirler ve merkezlerinde Göbek adı verilen bir çukur oluştururlar. Bu görüntü 5 – 7 gün kadar sürer. Lokal doku ölümüne sebep olan lezyonların oluşum seyri ve oluştuğu organa ait görüntüleri Uzm. Dr. Tutku Taşkınoğlu’nun konu hakkındaki detaylı yazısında gözlemleyebilirsiniz.
Ref: https://www.duzen.com.tr/tr/art/13689/monkeypox-cilt-lezyonlari-ve-ayirici-tani
Soru4: Korunma yolları nedir?
Cevap4: Davranış biçimimiz ve hijyen başta gelir. Mesleki riski olanların koruyucu tedbirleri alması kaçınılmazken, İsrail’de bir doktorun eldivenini çıkarırken enfekte olduğu raporu bu grubun başta aşılanması gerektiğini ortaya koymaktadır.
Monkeypox etkeni gibi Smallpox, cowpox, mousepox etkenleri Orthopox grubu virüsler olması ve immünolik olarak çapraz reaksiyon verileri nedeniyle Çicek aşısının çapraz koruyuculuğunda bahsetmek mümkündür.
Ref: https://www.cdc.gov/poxvirus/monkeypox/vaccines.html
https://www.cdc.gov/poxvirus/monkeypox/considerations-for-monkeypox-vaccination.html
Çicek Aşısının koruculuğunun ne kadar sürdüğü hakkında tam bir bilgimiz olmamakla beraber 2003 yayılımında olduğu gibi bu dönemde de çeşitli bölgelerden yapılan yeni yayınlarda enfekte şahısların % 15 ila 30’u arasında bir toplumun aşılı olduğu bildirilmektedir. Özgül Monkeypox aşısı hakkında detaylı bilgi için:
Ref: https://www.duzen.com.tr/tr/art/13692/maymun-cicegi-hastaligi-ve-mayis-2022de-avrupada-baslayan-son-salginda-guncel-durum
Soru5: Günlük yaşamda riskler nelerdir?
Cevap5: En önemli risk faktörü “cinsel yaşam” tercihidir. Bu hastalığın daha sık eşcinsellerde görülmesi, lezyonların görülme yerleri ve sıklığı bu görüşü destekler. Virüs dış şartlara diğer virüslerden daha dayanıklı olsa da (CDC’de yayınlanan bilimsel bir çalışmaya göre virüsün yüzeylerde 15 güne kadar yaşayabildiği belirtilmiş) https://www.cdc.gov/poxvirus/monkeypox/specific-settings/home-disinfection.html deride zedelenme olmadığı taktirde kolay bulaşmadığı, hasta oda havasında virüs DNA’sı gösterilmiş olmasına rağmen (https://www.fiercehealthcare.com/providers/potentially-infectious-monkeypox-viral-loads-detected-upon-high-touch-hospital-room), bilhassa yıkanmış çarşaf, battaniye veya havlu gibi dokuma yüzeylerinin bulaş (enfeksiyon) nedeni olması beklenmemektedir. Çocuklarda veya günlük yaşam aktivitesi çerçevesinde bulaş oranının %5’den düşük olmasına rağmen geçiş konusunda bilgi birikimimiz yeterli değildir.
Monkeypox hastalığı ile ilgili diğer soru-cevaplarımızı web sitemizdeki https://www.duzen.com.tr/tr/art/13694/monkeypox-(maymun-cicegi)-ile-ilgili-diger-sorular adresinden okuyabilir, yine web sitemizde bulunan Güncel Sağlık Konuları (https://www.duzen.com.tr/tr/guncel-saglik-konulari) bölümünde konuyla ilgili uzman doktorlarımızın yazmış oldukları haberleri bulabilirsiniz.