Ozempic Kullanımına Bakış

Zayıflamanın İki Yolu: Sağlıklı Yaşam Alışkanlıkları mı, İlaç mı?

Uzman Dr. Tahir İsmailoğlu

Giriş

Kilo yönetimi, artan global obezite oranları ve ona bağlı komplikasyonlar nedeniyle, modern yaşamın en sık karşılaşılan sağlık konuları ve sorunlarından birisidir. Günümüzde fazla kilolardan kurtulmak isteyen birçok kişi farklı yöntemlere başvuruyor. Geleneksel yöntemler ile sağlıklı zayıflamak mümkünken, son dönemde özellikle oral yoldan ve cilt altı (subkutan) enjeksiyon şeklinde uygulanabilen semaglutid etken maddeli ilaçların zayıflama amacıyla kullanımının giderek arttığı görülmektedir. 

Ozempic Nedir?

Ozempic, etken maddesi semaglutid olan haftalık enjeksiyon şeklinde kullanılan, glukagon peptid 1 reseptör agonisti (GLP-1 RA) bir ilaçtır. 2017 yılında ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından Tip 2 diyabet (T2DM) hastalarının tedavisi için, devamında 2021 yılında ise aşırı kilo ve obezite tedavisi için onaylanmıştır.

Glukagon benzeri peptid 1 reseptör agonistleri (GLP-1 RA'lar), inkretinin etkilerini taklit eden nispeten yeni ilaçlardır. Glukagon benzeri peptid 1, gastrointestinal sistemdeki enteroendokrin L hücreleri tarafından üretilir. Glukagon benzeri peptid 1'in bazı metabolik etkileri, glikoza bağlı insülin salgılanmasının uyarılmasının artırılması, glukagon salgılanmasının inhibisyonu, gastrointestinal motilitenin azaltılması ve mide boşalmasının azaltılmasıdır; böylece tokluk hissi artar ve gıda alımı azalır.

Önceki sistematik çalışmaların birçoğu, semaglutidinin kan şekeri seviyelerini düşürdüğünü ve plaseboya kıyasla önemli kilo kaybına yol açtığını göstermiştir.

Fazla kilolu ve obezitesi olan kişilerde 68 haftalık STEP1 (Semaglutide Treatment Effect in People with Obesity) çalışması sonucunda semaglutid kullanan hasta grubunun plaseboya oranla ortalama kilo kayıpları  %14.9 a karşı %2.4 olarak bulunmuştur. Semaglutid alan katılımcıların, 68. haftada başlangıç vücut ağırlıklarının %5 -%10 -%15 -%20 veya daha fazlasını kaybetme olasılıkları, plasebo alanlara göre daha yüksekti. Şöyle ki; katılımcıların %86'sının en az %5 kilo kaybına ulaştığı çalışmada gösterilmiştir.

Semaglutid tedavisinin temel amaçlarından biri, glisemik kontrolü iyileştirmek için HbA1c düzeylerinde azalma sağlamaktır. Haftada bir kez uygulanan deri altı semaglutid, çeşitli SUSTAIN çalışmalarında, 30-56 hafta boyunca, HbA1c düzeylerinde %1,5-1,8 oranında azalma göstermiştir. 

SUSTAIN-6 çalışması, semaglutidin kardiyovasküler faydalarına dair ikna edici kanıtlar sunarak, kardiyovasküler hastalık riski yüksek T2DM hastalarında majör olumsuz kardiyovasküler olay riskini %26 oranında azaltmıştır. Faydaları glisemik kontrolün ötesine geçerek, kilo verme ve anti-inflamatuar etkiler de dahil olmak üzere kardiyovasküler riskleri topluca azaltmıştır. Bu avantajlar, semaglutidi, önceden bilinen kardiyovasküler rahatsızlığı olan T2DM hastaları için özellikle etkili kılar.

Bütün bu olumlu etkiler T2DM ve obezitede, semaglutid kullanımının gereken hasta gruplarında oldukça önemli faydaları arasındadır. 

Peki bu ilaçlar gelişigüzel kullanılabilir mi? Yoksa yaşam tarzı değişiklikleri obezitede hâlâ en güvenilir başlangıç yol mu? 

Bu soruya yanıt bulmaya çalışacağız.

 1. Sağlıklı Zayıflama Yaklaşımı

Avantajları:

• Kas kaybı olmadan yağ yakımını destekler.
• Metabolik denge korunur.
• Kalıcı sonuçlar sağlar.
• Genel sağlık, bağışıklık ve enerji seviyesi olumlu etkilenir.

Dezavantajları:

•  Zaman alır, sabır ister.
• Davranış değişikliği ve disiplin gerektirir.
• Dış etkenlere karşı sürdürülebilirliği zor olabilir.

2. Ozempic ile Zayıflama: Ne Kadar Güvenli?

Ozempic (semaglutid), Tip 2 diyabet tedavisi için geliştirilmiş bir ilaçtır. Ancak iştahı baskılayıcı etkisi sayesinde, kilo kaybetmek amacıyla obezite tedavisinde de kullanılmaya başlanmıştır.

Etkileri:

•  İştahı azaltır.
• Mide boşalmasını geciktirir.
• Kan şekeri kontrolü sağlar.

Olası Yan Etkiler:

Kas kaybı, sarkopeni riski  kKilo kaybı sadece yağdan değil, kas dokusundan da olabilir. 

İlacı bırakan bazı bireylerde kilo geri alımı görülebilir.

Not: Ozempic sadece doktor önerisiyle ve tıbbi gerekçeyle kullanılmalıdır.

3. Hangi Yaklaşım Kimler İçin Uygun?

Özellikle hızlı kilo kaybı ya da bilinçsiz diyet uygulamalarıyla birlikte kemik sağlığı üzerinde olumsuz etkiler görülebilir görülebiliyor. Buna karşın, sağlıklı zayıflama süreci bu riskleri en aza indirir. 

4. Zayıflama ve Kemik Sağlığı: Göz Ardı Edilen Riskler

Zayıflama hedeflenirken genellikle kilo, vücut yağı veya beden ölçüleri odak noktası olur. Ancak süreç doğru yönetilmediğinde kemik yoğunluğu, kas kütlesi ve hormon dengesi gibi hayati sistemler de olumsuz etkilenebilir.

Hızlı veya İlaç Destekli Zayıflama ve Kemik Erimesi Riski

Bazı çalışmalar, özellikle hızlı kilo kaybının veya iştah baskılayıcı ilaçların kullanıldığı süreçlerin, şu olumsuz etkilere yol açabileceğini göstermektedir:

•  Kemik mineral yoğunluğunda azalma (osteopeni, osteoporoz riski)
• Kalsiyum ve D vitamini emiliminde bozulma
• Kas kütlesinde azalma (sarkopeni), özellikle yaşlı bireylerde
• Kadınlarda adet düzensizlikleri ve östrojen seviyesinde düşüş
• Besin emiliminde bozulma, bağırsak mikrobiyotasının olumsuz etkilenmesi

 Ozempic gibi GLP-1 agonistleri, doğrudan kemik erimesine yol açtığına dair net kanıtlar sunmasa da, uzun süreli iştah baskılaması nedeniyle yetersiz beslenme ve düşük protein/kalsiyum alımı gibi dolaylı etkilerle kemik sağlığı için risk oluşturabilir.

Sağlıklı Zayıflama ile Kemik ve Kas Desteği

Doğru planlanmış bir sağlıklı zayıflama süreci:

•  Kemik dostu beslenme sağlar (kalsiyum, D vitamini, magnezyum açısından zengin).
•  Direnç egzersizleriyle kas kütlesi korunur, böylece kemiklere binen yük artarak kemik yoğunluğu desteklenir.
•  Hormonal denge korunur, bu da özellikle menopoz sonrası kadınlarda önemlidir.
•  Besin çeşitliliği ve bağırsak sağlığı korunur, bu da vitamin-mineral emilimi açısından kritiktir.

Bilinçli Zayıflama = Kemik Sağlığının Korunması

Kemik sağlığı, görünmeyen ama yaşla birlikte hayati hale gelen bir konudur.
Hızlı kilo verme uğruna kemik yoğunluğundan kaybetmek, ilerleyen yaşlarda kırık riskini artırabilir ve yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir.

Özellikle:

•  Kadınlar
• 50 yaş üstü bireyler
• Ailede osteoporoz öyküsü olanlar
• Menopoz döneminde olanlar

daha dikkatli bir zayıflama süreci planlamalı ve mutlaka diyetisyen + hekim kontrolünde ilerlemelidir.

Kemik Dostu Zayıflama İçin İpuçları

✔️ Günde en az 1.000–1.200 mg kalsiyum alın
✔️ D vitamini düzeyinizi takip edin, ihtiyaç halinde takviye kullanın
✔️ Haftada en az 2 gün direnç egzersizi yapın
✔️ Yeterli protein alın (kg başına 1–1.5 g)
✔️ Kafein ve aşırı tuzdan kaçının
✔️ Kemik yoğunluğu taramanızı (BMD) ihmal etmeyin

Sonuç ve Hekim Uyarısı

Ozempic gibi ilaçlar bazı hastalar için tıbbi olarak faydalı olabilir. Ancak bu ilaçlara yalnızca estetik kaygılarla ve “hızlı zayıflama” hedefiyle başvurmak, uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. 

Hekim görüşü olmadan ilaçla zayıflamaya çalışmak, kısa vadede faydalı görünse de uzun vadede geri dönüşü zor komplikasyonlar doğurabilir. Ozempic, yalnızca hekim kontrolünde ve uygun endikasyonlarla kullanılmalıdır. Sağlıklı zayıflama yöntemleri yavaş olabilir ama vücudun dengesini bozmadan, sürdürülebilir ve kalıcı sonuçlar verir.

Kilo vermede en kalıcı ve güvenli yöntem, yaşam tarzı değişikliğidir. Dengeli beslenme, düzenli fiziksel aktivite, kaliteli uyku ve stres yönetimi, vücudun doğal metabolizmasını destekleyerek kilo kaybını mümkün kılar.

Sağlıklı yaşam tarzı, her zaman ilk seçenek olmalıdır.

Kaynaklar:

1. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11331358
2. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11790292
3. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa2032183
4. https://link.springer.com/article/10.1007/s12178-025-09978-3
5. https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1607141
6. https://jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine/fullarticle/2836527
7. https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2023/209637s020s021lbl.pdf