Omicron’un Torunları ...

Omicron’un Torunları ...

• Yeni Omicron alt varyantları, diğer Omicron varyantlarından daha bulaşıcılar
• Patojeniteleri(hastalık yapma özellikleri) daha az, morbidite oranları düşük. Ama vaka sayısı fazla olduğu için total ölüm sayıları yüksek
• Aşı ve hastalıkla edinilmiş antikor cevabından kaçabilir, sizi savunmasız bırakabilirler

Pandemi bitiyor, vakaların azalmasına bağlı tedbirler gevşetiliyor derken SARS-CoV-2 alt varyantları ile bizimle ilişkisini koparmayacağı mesajını gönderiyor. Özellikle omicron varyantının yeni alt varyantları olan BQ1 ve BQ1.1’ e karşı; geçirilmiş enfeksiyon ve/veya aşılanmalar korunmaya yetmiyor. Batıda BQ1 ve BQ1.1 büyük bir tehdit haline geldi. Biz tip ayrımı yapmadığımızdan bugünkü artışın nedenini bilemiyoruz.

SARS-CoV-2, hiçbir genetik ara ürün içermeyen varyantlar üretme yeteneği ile benzersiz bir evrimsel özellik gösterir. Yeni Omicron alt varyantları, diğer yaygın solunum virüslerinden farklı olarak (norovirüs suşları gibi) çağdaş SARS-CoV-2’den çok daha eski suşlara benzer.

Bu tür bir evrim, uzun süreli kronik enfeksiyonlar sırasında gelişen virüslerin yeniden üremesi sonucu olduğu varsayılır. Uzun süreli kronik COVID enfeksiyonları, mutasyonların hızla birikmesine izin verir. Gelişen çoğu varyant (Alfa, Beta, Gamma ve Omicron), 'birinci nesil' sıçrama varyantlarıdır. 2022'de devam eden evrim, Omicron alt varyantları olan ikinci nesil varyantlara yol açtı.

Diğer taraftan SARS-CoV-2, tüm diğer korona virüsler gibi soylar arası rekombinasyona (gen değiştirme) karşı oldukça hassastır. Özellikle, farklı varyantlar arasındaki bu rekombinasyonlar her iki soydan da virüs için avantajlı mutasyonları alır ve yalnızca bir sonraki varyant gelişir. Kasım 2022'ye kadar araştırmacılar, 54 soylar arası rekombinant tanımlamıştır. XBB, en ünlü rekombinant varyanttır. BQ.1 ve BQ1.1 alt varyantları, BA.5'ten evrimleştiği düşünülürken, BA.2'nin bazı alt varyantları XBB ve XBB.1 alt varyantlarına neden oldu.

Şu anda BQ.1, BQ.1.1, XBB ve CH.1.1 muhtemelen dünya çapında en hızlı büyüyen Omicron varyantlardır ve yakında birlikte veya ayrı ayrı yeni COVID-19 dalgalarını tetikleyebilirler. Bununla birlikte, daha istikrarlı bir varyant ortaya çıkmadıkça, hepsinin birlikte dolaşımda olacaktır. Eski varyantlarla viral, epidemiyolojik ve klinik özellikleri paylaşmalarına rağmen, BQ.1 varyantının biraz daha düşük ateş ve daha fazla boğaz ağrısı, burun akıntısı yaptığı gözlenmektedir. Birçok hasta ‘boğazının yandığını’ ifade etmektedir.

Hamile kadınlar COVID-19'dan kaynaklanan ciddi hastalıklara karşı daha hassastır. Yeni COVID-19 varyantlarıyla birlikte hamile kadınlar da çocuklar ve yaşlılarla birlikte savunmasız bir popülasyon olarak sınıflandırılmaktadır. Yeni varyantlar hakkında her gün daha fazla şey öğrenirken, enfekte olmuş hamile kadınların kötü gebelik sonuçları açısından riskinin artmış olduğu netleşiyor; erken doğum ve ömür boyu sürecek sağlık sorunları ile doğan bebeklere neden olabileceği düşünülüyor.   Ama yine de çalışmalar, en az bir doz aşı olan gebelerde hastalık şiddetinin daha düşük olduğunu iddia etmektedir.

Aslında tüm bu soylar, hem genetik hem de antijenik olarak daha önceki Omicron soylarından çok farklıdır. Aşı, COVID-19’e bağlı ölüm ve ağır hastalığı büyük ölçüde azaltsa da bahsi geçen alt varyantların bağışıklıktan kaçma yetenekleri nedeniyle korumanın azalması endişeleri artırdı. Bu nedenle daha önce COVID geçiren ve aşı olan kişilerden alınan serumlara ne kadar direndikleri araştırıldı.

Sonuçlar, ne yazık ki 4 yeni alt varyantın aşılanmış ve daha önce enfeksiyon kapmış bireylerden alınan serumlarla nötralizasyonunun, aşı dozlarının sayısına veya aşı tipine bakılmaksızın önemli ölçüde azaldığını gösterdi. Vahşi tip olarak bilinen ilk ortaya çıkan virüse karşı yapılan ilk aşılara karşı 66-155 kat, yeni bivalan adı verilen Omicron varyantını da içeren aşılara karşı 13-81 kat daha düşüktü. Ayrıca Omicron varyantına karşı etkili olan monoklonal antikor tedavisi de 4 yeni alt varyanta karşı etkisizdi.

Başka bir "Omicron benzeri olay" yani birincil varyant oluşumu olabilir. En çok korkulan en tehdit edici olan, Omicron değil Delta'dan bir sıçrama varyantının ortaya çıkmasıdır. Küresel ölçekte SARS-CoV-2 genomik değişikliklerinin takibi ve analizi bir ihtiyaç olmaya devam etmektedir. Şu anda ya eksik ya da tutarsız olarak yapılmaktadır. Politika yapıcılar tüm salgın müdahale önlemlerini sınırlasalar da öngörülemeyen mekanizmalar kullanarak gelişmeye devam eden SARS-CoV2 gözetim önlemleri devam etmelidir. Ortaya çıkan SARS-CoV-2 varyantlarına hızlı müdahale için bu önemlidir.

Pfizer ve Moderna tarafından yapılan en son takviye aşılar, bu yaz baskın olan varyantlar için tasarlandı, ancak bu yeni varyantlar için tasarlanmadı, yine de genel olarak antikor seviyelerini yükselttiklerini ve ciddi semptomları önlemeye ve hastalık süresini kısaltmaya yardımcı olmaları gerektiğini düşünüyoruz.

Uzm. Dr. Tutku Taşkınoğlu