Menenjite Karşı Koruyucu Aşı
Uzm. Dr. Tutku Taşkınoğlu
Meningokok hastalığı, bir bakterinin (Neisseria meningitidis ) neden olduğu nadir görülen ama ciddi bir hastalıktır. Beyin ve omurilik enfeksiyonu olan menenjite ve ayrıca sepsis adı verilen kan enfeksiyonlarına neden olabilir. Hastalığa yakalanan yedi kişiden biri (%10-14) kaybedilir. Hayatta kalan kişilerde ise (%20) sağırlık, beyin hasarı veya nöbetler gibi kalıcı bozukluklar gelişebilir.
Hastalığa neden olan bakteri solunum damlacıkları (aerosol, tükürük,vb.) ile temas, öpüşme, çatal bıçak paylaşımı, aynı kaptan yeme ve içme, sigara veya ruj paylaşımı ve yakın sosyal temas (aynı evde yaşama) yoluyla yayılabilir. Aynı odada bulunmak veya aynı nesneye dokunmak gibi gündelik temaslarla yayılmaz ve genel olarak, menenjit hastalığına yakalanma riski düşüktür, ancak herkes bu hastalığa yakalanabilir. Özellikle, yurtlarda yaşayan öğrenciler ve askeri personel gibi toplu yaşayan kişiler, ilaçlar veya hastalıklar nedeniyle immun sistemi zayıf kişiler, Hac seyahatleri gibi menenjit hastalığının yaygın olduğu bölgelere seyahat eden kişilerde hastalık riski daha yüksektir.
Bu nedenle özellikle bu gruplardaki kişilerin ve menenjitin yaygın olduğu ülkelerde çocukların menenjite karşı koruyucu aşı olmaları önerilir. Aşı, yapıldıktan sonra çocuğunuzu 1-2 haftada korumaya başlar ve 3-5 yıl koruyabilir. Aşı için zamanlamaya çocuğunuzun yaşına ve enfeksiyon riskine göre karar verilir. Aşı genellikle 11-16 yaşları arasında 2 dozda yapılır. Yüksek risk altındaki çocuklara aşı 8 haftalık oldukları andan itibaren yapılabilir. Çocuğunuzun ihtiyaç duyacağı doz sayısı ise ilk dozun verildiği yaşa ve yapılan aşının tipine bağlıdır. Genellikle iki dozluk birincil bir seri aşı yapılır, ilk doz yaklaşık 9-12 aylıkken ve ikinci doz 3 ay aradan sonra uygulanır. Aşı 2 yaşından sonraya kalırsa tek doz önerilir.
Çocukluk çağında menenjit aşısı olmamış ergen ve yetişkinler de aşı olabilirler.
Menenjit aşısı, uluslararası seyahat edenler, salgınlar sırasında, yüksek öğrenim için yurtdışına giden öğrenciler, Hac ve Sahra Altı Afrika'ya seyahat edenler gibi belirli popülasyonlar için önerilir. Bu durumlarda aşı yetişkinler için tek dozdur, ancak riski artmış immun yetmezliği olan hastalarda ek güçlendirici dozlara ihtiyaç duyulabilir. Menenjit hastalığına karşı korunmak isteyen ve aşısını kaçıran çocuk, ergen ve 2 yaş üstüne de tek doz aşı yapılabilir.
MenB aşılaması ergenler için rutin olarak önerilmemektedir, ancak 16-23 yaş aralığındaki genç yetişkinler için, artan risk döneminde (örneğin yurtlarda yaşayan birinci sınıf üniversite öğrencileri) kısa süreli koruma sağlamak amacıyla iki dozluk bir MenB aşısı düşünülebilir. Meningokok hastalığı risk yüksek olan ≥10 yaş üstü çocuklar ve ergenler, Serogrup B (MenB) aşıları ile aşılanmalıdır. Hastalık riski devam edenler birincil seriyi tamamladıktan 1 yıl sonra ve bundan sonra her 2-3 yılda bir aynı MenB aşısı için bir güçlendirici doz olmalıdır.
N. meningitidis serogrupları A, C, W ve Y'ye (MenACWY) karşı aşılar (Menactra, Menveo) , 11-12 yaşlarında bir doz ve 16 yaşında bir hatırlatma dozu şeklinde önerilir.
Menenjit hastalığı riski yüksek olan kişiler 8 haftadan sonra (2 ay) MenACWY aşısı olabilir ve periyodik hatırlatma dozları yapılır.
Çocuğunuz aşının herhangi bir bileşenine, örneğin timerosal (cıva) gibi, bilinen bir alerjisi varsa aşı olması önerilmez. Ama bunun dışında meningokok aşısı olmaya engel bir durum yoktur.
