Likit Biyopsi 2024

Prof.Dr. Ajlan Tükün

Dünya çapındaki onkoloji profesyonellerinin en önemli bilimsel buluşma yeri olan ve her yıl kanser yaklaşımlarının manzarasını değiştirebilecek yeniliklere ev sahipliği yapan 2024 ASCO Yıllık Toplantısı her yıl olduğu gibi Chicago’da 30 Mayıs-3 Haziran tarihleri arasında gerçekleştirildi. Kanser Bakımının Sanatı ve Bilimi teması ile gerçekleştirilen 200'den fazla oturumda son yılların trend araştırma alanlarından birisi olan likit biyopsi ile ilgili 72 sunum olması dikkat çekiciydi.

Likit Biyopsi Nedir?

Likit biyopsinin kandaki kansere özgü genomik değişiklikleri karakterize etme yeteneği, erken teşhis, rezidüel hastalık değerlendirmesi ve direnç belirteçleri ile potansiyel terapötik hedeflerin tanımlanması için fırsatlar sağlar. Her ne kadar doku biyopsisi, tümör genomik analizleri için standart yaklaşım olmaya devam etse de, kan bazlı analizlerdeki ilerlemeler, likit biyopsiler olarak da bilinen basit kan alımları yoluyla tümör genetik içeriğinin karakterizasyonuna ve izlenmesine olanak sağlamıştır. Likit biyopsi uygulamaları konusundaki heyecana rağmen, doku biyopsisinin bazı durumlarda hala standart olduğunu vurgulamakta fayda var.

Günümüze kadar likit biyopsi öncelikle moleküler analiz için yetersiz doku durumunda varsayılan bir araç olarak tanımlansa da, bazı durumlarda likit biyopsinin benzersiz avantajlarının bulunduğunu da belirtmek önemlidir.

Kandaki tümör genomik içeriğinin değerlendirilmesi, belirli bir bireydeki tümör bölgeleri içinde ve arasında heterojen genomik yapı olması durumunda bile tespit ve mutasyon değerlendirmesi için eşsiz bir fırsat sağlar. Bu nedenle likit biyopsi, modern kanser bakımının ayrılmaz bir parçası olan sayısız endikasyon için güvenilir bir araç olarak büyük umut vaat ediyor.

ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) onaylı likit biyopsi analizleri, öncelikle moleküler hedefli terapötikler için tamamlayıcı tanı endikasyonlarını içermektedir. Yeni endikasyonlar arasında erken kanser tanısı ve moleküler rezidüel hastalık izlemesi yer alıyor.

Muti-kanser erken tanısı (MCED) olarak adlandırılan testler, pozitif öngörü değeri ve erken aşama tespiti açısından hala sınırlı olsa da, başarılı olması durumunda, erken yakalanmış kanserli hastaların sayısını teorik olarak artırabilir.

Asemptomatik bireylerde yapılan MCED uygulaması yanı sıra semptomatik bireylerde multi-kanser tanısı, bilinmeyen primer kitlenin kökenini belirleme ve tedaviyi özelleştirme, primeri bilinmeyen karsinomda saptanan ctDNA değişikliklerinin tedavideki etkinliği, metastatik kanserli hastalarda dolaşımdaki tümör DNA'sının dinamik izlenmesi ile ikincil ve üçüncül direnç saptanması, çoklu primer malignitelerde  genomik profilleme, ileri evre  ve metastatik hastalarda prognostik imzanın hastalığın tanı, izlem ve tedavisine katkısı ile ilgili çok fazla çalışma yapılmaktadır.

Her ne kadar tarihsel olarak ilerleme sırasında değerlendirilen likit biyopsi sonraki tedaviyi bilgilendirmek için kullanılmış olsa da, tedavi sırasında likit biyopsinin hastalığın ilerlemesine ilişkin klinik veya radyografik kanıtlardan önce etkili bir karar verme mekanizması olarak kullanılabileceğine dair umut verici kanıtlar da mevcuttur. Bugüne kadarki bilgimize göre, genomik tanıya dayanan çoklu tümör-agnostik terapötik endikasyonları göz önüne alındığında, tüm ileri evre solid tümörler için genomik test etkili bir şekilde önerilmektedir.

Likit biyopsi, solid tümör tedavisinde kullanımı hızla genişleyen, yenilikçi ve nihayetinde uygulamayı değiştiren bir araçtır. 2024 ASCO Yıllık Toplantısında sunulan çalışmalar da göstermiştir ki, bu konudaki çalışmaların ulaşmaya çalıştığı hedef likit biyopsi ile tümör tipine ve metastaz tipine özgü “genomik imza”ların tanımlanmasıdır.

Mevcut endikasyonlar ve gelecek vaat eden uygulamalar göz önüne alındığında, hasta bakımını iyileştiren likit biyopsi testlerinin klinik gelişime paralel olarak hastalar tarafından erişilebilir olması önem kazanmaktadır.