Kuş Gribi

KONYA'DAN SONRA ESKİŞEHİR'DE KÜMESLERDE TAVUK ÖLÜMLERİNİN KUŞ GRİBİNE BAĞLI OLDUĞU TESPİT EDİLMESİ ÜZERİNE VAKALARIN GÖRÜLDÜĞÜ BÖLGELER KARANTİNAYA ALINDI VE BİNLERCE KÜMES HAYVANI İTLAF EDİLDİ (Kasım 2024)

Kuş Gribi Yeniden Türkiye’nin Gündeminde!

Dr. Uğur Çiftçi

Türkiye'de çeşitli bölgelerimizde kümes hayvanlarında görülen kuş gribi nereden geldi?

Kuş gribinin göçmen su kuşları ile bulaştığı belirlenmiştir. Kuş gribi virusu su kuşlarında hastalık yapmaz ancak kümes hayvanlarına bulaştığında salgınlara neden olur. Türkiye'de ilk olarak 2005 yılında görülen kuş gribi etkin karantina ve itlaf çalışmaları ile kontrol altına alınmıştır. Halen sporadik vakalar belirlendiğinde salgına yol açmaması için karantina ve itlaf şeklinde önlemler alınmaktadır. 

Kuş Gribi (Avian Influenza) Nedir?

Kuş gribi veya avian influenza, temel olarak kuşları etkileyen bir viral enfeksiyondur, ancak bazen insanları ve diğer hayvanları da etkileyebilir. İnsanları etkileyen en iyi bilinen suşlar H5N1 ve H7N9’dur. Virüs, kuşlar arasında tükürük, burun salgıları ve dışkı yoluyla yayılır. Salgınlar oluşturur. İnsanlara nadiren doğrudan veya enfekte kuşlarla veya kontamine ortamlarla yakın temas yoluyla bulaşabilir.

Kuş gribi insanlar için neden önemlidir?

Kuş gribi insanlara bulaşma potansiyeli nedeniyle önemlidir. Yüksek patojenik türler:

•  Ölümcül olabilir: H5N1 gibi alt türler, insanlarda %50’ye varan ölüm oranına sahiptir.
•  Pandemi riski taşır: Virüs, insanlara kolay bulaşacak şekilde mutasyona uğrarsa küresel bir salgına yol açabilir.
•  Hayvanlardan insanlara bulaşma: Kuş gribi, hayvancılık sektörünü tehdit ederken dolaylı olarak insan sağlığını ve geçim kaynaklarını etkiler.

Kuş gribi insanlara nasıl bulaşıyor?

Kuş gribi virüsünün insanlara bulaşması genellikle doğrudan veya dolaylı temas yoluyla olur:

•  Enfekte hayvanlarla temas: Hasta hayvanların dışkısı, tüyleri veya solunum salgılarıyla temas eden kişiler risk altındadır.
•  Kontamine yüzeyler: Enfekte hayvanların olduğu ortamlarda kullanılan ekipman, kıyafet veya araçlar aracılığıyla bulaşma olabilir.
•  Çiğ veya az pişmiş ürünler: Enfekte kuşların etleri veya yumurtalarının çiğ ya da az pişmiş tüketimi risk oluşturabilir. Virüs genellikle insandan insana kolay bulaşmaz; ancak bu, mutasyonlarla değişebilir.

Hastalıktan Etkilenen Tavuk Eti Tüketmek Riskli midir?

•  Kuş gribi ile enfekte tavuk eti tüketmek risk oluşturabilir. Virüs, çiğ veya az pişmiş tavuk etinde hayatta kalabilir, bu nedenle tavuk etini en az 70°C  iç sıcaklığa kadar tamamen pişirmek önemlidir.

Çiğ tavuk etiyle temas etmek hijyenik koşullara uyulmazsa çapraz bulaşmaya da yol açabilir, bu nedenle hijyen önemlidir.

  Hastalıklı Tavukların Yumurtaları Riskli midir?

• Enfekte tavuklardan gelen çiğ veya az pişmiş yumurtalar da risk oluşturabilir. Yumurtaların beyazları ve sarıları tamamen katı hale gelene kadar pişirmek, bulaşma riskini en aza indirmek için önerilir. Doğru pişirme, virüsü yok eder ve tamamen pişmiş yumurtaların güvenli bir şekilde tüketilmesini sağlar.
• Özetle, kuş gribi ciddi bir hastalık olabilir ve tavuk eti ile yumurtaların doğru şekilde işlenmesi ve tamamen pişirilmesi sağlık risklerini minimize etmek için önemlidir. 

Kimler Risk Altındadır?

• Kümes işçileri: Kümes çiftliklerinde veya canlı kuş pazarlarında çalışanlar, kuşlarla yakın temasları nedeniyle daha yüksek risk altındadır.

•  Hayvan ve insan sağlık çalışanları: Enfekte hastaları tedavi eden kişiler, uygun koruyucu önlemleri kullanmazlarsa risk altında olabilir.

•  Hastalıklı kuşlarla temas edenler: Bu veterinerleri veya potansiyel olarak enfekte olmuş yaban hayatıyla ilişkili herkesi içerir.

•  Virüsün yayılmasını önlemek: Kuş gribi çok bulaşıcıdır ve hızla yayılabilir. İtlaf, salgının diğer kümes hayvanlarına ve insanlara sıçramasını engellemek için alınan bir önlemdir.

• Halk sağlığını koruma: Kontamine hayvanlar veya ürünler, insanlara doğrudan ya da dolaylı olarak bulaşabilir. 

   

• Ekonomik zararları sınırlama: Salgının kontrol altına alınamaması durumunda, ticari kümes hayvancılığı sektörü büyük kayıplar yaşayabilir.

Kuş gribi kanatlı hayvanlar dışında başka hangi hayvanlarda görüldü?

Kuş gribi başlıca kanatlı hayvanlarda görülse de, başka hayvan türlerine de bulaşabilmektedir.

• Memeliler: İnek, domuz, kedi, köpek, kaplan, leopar gibi hayvanlarda vaka bildirilmiştir.
• Yabani kuşlar: Kuş gribi virüsü sıklıkla göçmen su kuşlarında görülür ve bunlar virüsün yayılmasında önemli rol oynar.

Kuş gribi aşısı var mı?

• Hayvanlar için: Kuş gribi aşıları mevcuttur ve risk altındaki kümes hayvanları için kullanılır. Ancak bu aşılar her zaman etkin değildir ve yaygın kullanım durumunda "sessiz taşıyıcılar" oluşturma riski taşır. Henüz yaygın uygulamaya girmemiştir.
• İnsanlar için: Kuş gribine karşı spesifik bir aşı, genellikle belirli bir salgına yönelik olarak geliştirilir. Genel olarak, mevsimsel grip aşıları kuş gribine karşı koruma sağlamaz. ABD de olası bir salgına karşı belirli bir aşı stoku yapıldığı bildirilmiştir.

Kuş gribi virüsünün olası bir mutasyonla insanda salgın yapabilme yeteneği kazanması insan sağlığı için ciddi bir risk oluşturur. Diğer taraftan hayvancılık sektörünü tehdit eden önemli bir hastalıktır. Hastalığın yayılmasını önlemek için sıkı kontrol önlemleri alınmaktadır ve aşı geliştirme çalışmaları sürdürülmektedir. Özellikle salgın bölgelerinde dikkatli olunması, hastalığın kontrolü açısından kritik öneme sahiptir.