Et Tüketimi Diyabete Sebep Olabilir Mi?
Uzm. Dr. H. Kemal Erdemli
Dünya çapında 500 milyondan fazla insan diyabet hastası ve bu sayının 2050 yılında 1 milyara çıkması bekleniyor. Bu nedenle diyabet gelişmesini önleyebilecek yaklaşımlar önem arz ediyor. Diyabete yol açan diyet içerikleri de araştırmacıların dikkatini çeken bir konu olmuştur. Et tüketimiyle diyabet arasında bir bağlantı olup olmadığı incelenmeye başlanmış ve çok sayıda araştırma sonucu elde edilmiştir.
Araştırmalar Ne Diyor?
Yakın zamanda The Lancet Diabetes Endocrinology dergisinde yayınlanan bir çalışma da bu konuya dikkat çekmektedir (Eylül 2024). Chunxiao Li ve arkadaşlarının yaptığı meta analiz çalışmasında 20 ülkede yapılmış farklı Kohort çalışmalarından elde edilen verilerde 1.97 milyon kişi ve 100 bin vaka incelendi. Çalışmanın sonucuna göre işlenmiş (pastırma, jambon, sosis vb) ve işlenmemiş kırmızı et (sığır, domuz, kuzu ve dana eti) tüketiminin tip 2 diyabet gelişimi için bir risk faktörü olduğu bulundu.
Günlük tüketimi işlenmemiş et için 100 g, işlenmiş ette 50 g ve kümes hayvanı etinde 100 g üzerinde olanlarda Tip 2 diyabet gelişimi riskinin arttığı belirlendi.
Et tüketiminin nasıl diyabete yol açtığı tam olarak belirlenmiş olmasa da; insülin duyarlılığını ve/veya pankreas β-hücre fonksiyonunu kötüleştirerek diyabet riskini arttırabileceği düşünülmektedir.
Kırmızı et doymuş yağ asitleri bakımından zengin bir içeriğe sahiptir. Çalışmalarda doymuş yağ asitleri bakımından zengin bir diyetten çoklu doymamış yağ asitleri bakımından zengin bir diyete geçişin insülin direncinde iyileşme ile ilişkili olduğu bulunmuştur.
Buna ek olarak, et yüksek miktarda hayvansal protein içermektedir. Bazı araştırmalar yüksek hayvansal protein alımı ile tip 2 diyabet riskinin artması arasında potansiyel bir ilişki olduğunu göstermiştir. Kırmızı ette bol miktarda bulunan kolin ve L-karnitinin sindirimi sırasında oluşan trimetilamin N-oksit yoluyla olabilir, ancak kesin mekanizma henüz belirlenmemiştir. Nitrat veya nitrit katkı maddeleri ve et işleme sırasında N-nitroso bileşiklerinin oluşumu da yüksek diyabet riski ile ilişkilidir.
Et ürünlerinin kızartma veya ızgara gibi yüksek sıcaklıklarda pişirilmesi sırasında oluşan ileri glikasyon son ürünleri oksidatif strese, pro-enflamatuar tepkiye ve ardından insülin direncine neden olabileceği gösterilmiştir.
Konu bilimsel olarak tam aydınlatılmış olmasa da bulgular, et tüketiminin azaltılmasının halk sağlığı açısından önemini vurgulamakta ve beslenme kılavuzlarına yön vermesi gerektiğini göstermektedir. Bir besin türünün fazla ya da az alınması çeşitli sağlık sorunlarına yol açabileceğinden temel besin öğelerinin dengeli düzeylerde tüketilmesi önemlidir.
Kaynak: Lancet Diabetes Endocrinol 2024; 12: 619–30
Kohort çalışmalarının yapıldığı ülkeleri gösteren harita.