Elektronik Sigaralar

Prof. Dr. Arzu Mirici/Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları

Elektronik sigara, ilk kez 1963 yılında geleneksel sigara yerine kağıt ve tütün olmaksızın üretilmiş olup, günümüzde çok farklı şekil ve özellikte sunulan mini cihazlardır. Sıvı bir maddeden ısıtılarak solunabilecek bir buhar oluşturmak amacıyla hazırlanmışlardır. Solunabilecek buharı oluşturan mekanizmanın pilli, bataryalı ve şarjlı versiyonları geliştirilmiştir.

Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) 1980’den bu yana sigara ile mücadele etmesi tütün kullanımı üzerinde önemli bir etkiye neden olmuş ve tütün endüstrisini kısıtlamaya başlamıştır. Tütün çerçeve anlaşması ve MPOWER gibi girişimler geleneksel kullanıma kısıtlamalar getirmiştir. Bu çalışmaları takiben ortaya atılan elektronik sigara cihazları daha güvenli ürünler gibi tanıtarak piyasaya çıkarılmıştır. Oysa e-sigara hem insan hem de çevre sağlığı için zararlıdır.

Zehir İçmeyin!

Elektronik sigaralarda türüne göre kısmen değişmekle birlikte, propilen glikol ve gliserol dışında;  etilen alkol, polietilen glikol, diasetil, dietilen glikol, aminotadalafil, rimonabant, cannobinoid, nitrozaminler, formaldehid, asetaldehid keton, Civa, Krom, Nikel, Kurşun, Nikotin ve yapay tatlandırıcıların bulunduğu saptanmıştır.  E-sigaranın üst ve alt solunum yolu enfeksiyonu riskini artırdığı ve ağız, boğaz ve yutak bölgesinde rahatsızlık verici hisse neden olduğu, makula dejeneransı gibi göz hastalıkları ve bilişsel fonksiyonlarda bozulma dikkati çeken veriler arasındadır.  Ayrıca yapılan çalışmalar e-sigara içeriğinin bağışıklık sistemini etkileyebilecek, tekrarlayan enfeksiyonlara ve kanserlere neden olabileceğini göstermektedir.  Ancak e-sigara ile ilişkili en çarpıcı veriler, EVALI adı verilen  akciğer hasarı tablosu ile ilgilidir. 2019 yılında üçbine yakın kişinin etkilendiği ve 68’inin yaşamını kaybettiği bu hastalık tablosu  akut solunum yetmezliği belirtileri ile seyreden ölümcül bir tablodur. Klinik tablonun, sıvının içeriği ve ısıtma işlemi nedeniyle meydana geldiği düşünülmektedir. E-sigaraya bağlı  diğer zararlı tablo da cihazların patlaması ve/veya alev almasıdır. Tıpkı geleneksel tütün ürünleri kullanımı sırasında olduğu gibi e-sigara da içmeyenleri bile pasif maruziyet nedeniyle olumsuz etkiler.

E- sigarada bulunan kimyasal maddeler DNA yapısında değişikliğe yol açmak suretiyle, ilerleyen yıllarda kanser ve/veya  kronik hastalık oluşumuna zemin hazırlamaktadır. Üstelik bu etki sadece bireyin kendi yaşamı ile sınırlı olmayıp, gelecekte dünyaya gelecek çocuklarına da aktarılacak genetik değişiklikler olabilmektedir.

Dumansız sigara gibi gündeme gelen e-sigaralar, aksine çevre kirliliği açısından da masum değildirler, genellikle tek kullanımlık kartuşlar tıpkı izmaritler gibi çevre sağlığını tehdit etmektedir.  

Bütün bu zararların dışında e-sigaranın geleneksel tütün kullanımını engelleyeceği ya da azaltacağı iddiası da ispatlanamamıştır. Yapılan çalışmalara göre; e-sigara, varolan tütün tüketimini azaltmaz,  alışkanlık oluşmasını engellemez. Aksine; ergenlik döneminde e-sigara deneyenlerde, ileri yıllarda  tütün bağımlılığı oranı daha yüksek bulunmuştur. Özellikle ergenler ve gençler arasında  daha güvenli ve daha “havalı” bulunması nedeniyle giderek yaygınlaşması DSÖ tarafından da bir tehdit olarak kabul edilmektedir.

Halen ülkemizin de aralarında bulunduğu 32 ülkede e-sigara satışı yasaklanmıştır. Yetmiş dokuz ülkede ise; halka açık yerlerde kullanım ve reklam konularında kısmı yasaklar söz konusudur.

Özetle, elektronik sigaralar, hem içerdikleri sıvı ve  hem de buharlaştırma işlemi nedeniyle insan sağlığına zararlıdır. Üstelik geleneksel tütün kullanımını engelleyecek ya da azaltacak bir etkisi gösterilememiştir. Aksine tütün kullanımının normalleştirilmesi gibi bir amaca da hizmet etmektedir. Bu nedenler yasaklar devam etmeli ve önlemler tüm dünyada yaygınlaşmalıdır.

Kaynaklar

1-Cihan Fg. Nargile ve elektronik sigara. acar T, editör. Tütün Bağımlılığı ve Tedavisi. 1. Baskı. ankara: Türkiye Klinikleri; 2022. p.68-72.

2- yağmurdan kaçarken Doluya tutulmak. Özge C, Çetinkaya P.D. tütün kontrolünde güncel tehditler. 2022, Toraks Kitapları;193-205