40 Yaş Üstü Kadın Sağlığı Taramaları

Dr. Özlem Aker

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)’nün sağlık tanımı; biyolojik, ruhsal ve sosyal yönden tam bir iyilik halini kapsar. Bu iyilik halini toplumsal ve küresel düzeyde herkes için ulaşılabilir kılmak; hem ülkelerin, hem de ülkeler üstü sağlık politikalarının temel dayanak noktası olmalıdır. Ailelerin temel koruyucu sağlık davranışlarının geliştirilmesi, öncelikli olarak kadınların sağlık konusunda bilinçli yaklaşıma sahip olmaları ve koruyucu sağlık hizmetlerinden yararlanabilmeleri ile mümkündür.

Kadın sağlığının öncelikleri yaşamın farklı yaş dönemlerine göre değişir.

40 yaş üstü kadınlarda menopoz öncesi ,  menopoz  ve menopoz sonrası dönem dinamikleri göz önünde bulundurularak sağlık taramaları yapılmalıdır.

• Ailede risk yoksa her kadın 40 yaşından itibaren rutin olarak meme sağlığı açısından kontrollere başlamalı ve ilk mamografisini çektirmelidir. Ailede meme kanseri öyküsü tarama yaşını daha erkene çeker. Mamografi için genellikle yıllık tarama önerilir.
• Menopozda kadınlık hormonlarının azalmasıyla birlikte kemik sağlığı, kalp sağlığı daha fazla önem kazanır; gövdesel tipte yağlanma artışı, bununla paralel şeker hastalığı, yüksek tansiyon, metabolik sendrom gibi riskler artar. Bu sebeple bu dönemde sağlıklı beslenme, düzenli fiziksel aktivite, sosyal olarak kişinin kendini mutlu edecek uğraşlar bulması büyük önem taşır. Bu dönemde rutin sağlık taramalarında mutlaka kemik yoğunluğu ölçümü, yağ ve kas kitlesi ölçümleride listeye eklenmelidir. Yine bu dönemde tansiyon takibi, insülin direnciyle ilgili biyokimyasal testler, kan yağlarının takibi, tiroid fonksiyonlarının ölçümü, böbrek ve karaciğer fonksiyonlarının takibi , ilgili organlara yönelik ultrasonografi tetkikleri, rutin tam kan sayımı, özellikle D vitamini, B12, kalsiyum, fosfor, magnezyum, demir düzeyleri ölçümü önemlidir. EKG, gerekirse efor testi ve ekokardiyografi de kalp sağlığı bakımından önemlidir.
• Menopozla birlikte kadın doğum kontrolleri aksatılmamalı; özellikle sıradışı bir kanama olduğunda vakit yitirmeden hemen muayeneye gidilmelidir. Menopozla birlikte 3 yılda bir smear aldırılabilirse de, rahim içini döşeyen endometrium dokusunun kalınlığının takibi, yumurtalıklarda kitle varlığının erken saptanması gibi önemli konular için yıllık kadın doğum kontrolleri aksatılmamalıdır.
• Olgunluk ve yaşlılık dönemleri çocukluktan itibaren ekilenlerin biçildiği bir dönemdir. Yaşlılıktaki beyin sağlığının, büyük ölçüde genel sağlıkla ilgili olduğu unutulmamalı ve buna yönelik koruyucu tedbirler erken yaştan itibaren alınmalıdır.
• Genelde sağlık, özelde kadın sağlığı uzun soluklu bir maratondur. Her bireyin içinde bulunduğu yaş döneminin önceliklerine göre sağlıklı yaşam alışkanlıkları geliştirip, koruyucu sağlık tedbirleri alması, rutin sağlık kontrollerini aksatmaması hem bireysel, hem de toplumsal anlamda DSÖ’nün tanımladığı ideal sağlık kavramına ulaşmak için önemli bir adımdır.

Kuşaklar boyu sağlık için şimdi, burada , kendi sağlığınızı korumaya başlayarak ilk adımı atmaya ne dersiniz?