Mantar Hastalıkları

Toplumda yaygın olarak görülen mantar hastalıklarına küf ve maya mantarları sebep olurlar.  Bu mantarlar genellikle yüzeyel deri enfeksiyonlarına neden olmakla beraber, bağışıklık sistemi baskılanmış hastalarda, yoğun bakım hastalarında vb. sistemik enfeksiyonlara da neden olabilirler. 

Mantarlar ıslak ve nemli bölgelerde daha kolay ürerler. Sıklıkla ayak parmak aralarında, kasık bölgesinde, deri, saç/saçlı deri ve ayak/el tırnaklarında enfeksiyon meydana getirebilirler. Enfekte olan yerden diğer bölgelere kolaylıkla yayılabilirler.  Enfeksiyon bölgesinde kaşıntı, kızarıklık ve pullanma tarzında belirtiler görülür. Çocukluk çağında saçkıran adı verilen ve tedavi ile düzelen enfeksiyonlara neden olurken, ileri yaşlarda meydana gelen ve kalıcı kellik ile sonuçlanabilen enfeksiyonlara neden olabilirler. Tırnakta meydana gelen mantar enfeksiyonlarında  (onikomikoz) renk değişikliği, matlaşma, kalınlaşma, şekil bozukluğu gibi belirtiler gözlenir. Tedavi edilmeyen durumlarda enfeksiyon, tırnağın iç kısımlarına yayılarak doku harabiyetine ve tırnak kaybına neden olabilir. 

Mantarlar spor denilen yapılar oluşturarak çoğalırlar. Enfeksiyon direkt temas ya da dolaylı yollardan (ortak kullanılan kontamine eşyalar gibi) insandan insana ya da hayvandan insana bulaşır. Bu nedenle şüpheli lezyonu olan hayvanların saptanması ve tedavi edilmesi gerekir. 

Kontamine eşyaların (giysi, havlu gibi), sanitasyonu kötü olan yüzme havuzu, duş, sauna gibi alanların ortak kullanımı enfeksiyonun yayılmasına aracılık eder.

Dar ayakkabı, sentetik çorap, iç çamaşırı gibi giysilerin kullanımı aşırı terlemeye yol açarak mantarlar için ideal bir çoğalma ortamı oluşturur. Yaz aylarında ıslak mayo ile uzun süre kalınması da mantar enfeksiyonları için risk oluşturur.

Bağışıklık sisteminin zayıflaması, diyabet gibi metabolik hastalıklar, dolaşım bozukluğu ve geniş etkili antibiyotik kullanımı da mantar enfeksiyonu gelişimine katkıda bulunur.

Mantar hastalıklarının tedavi süresi uzundur. Hastalığın tanısı ne kadar erken konur ve tedavi başlanırsa hızlı bir şekilde tedavi edilebilir. Böylece vücudun başka bölgelerine ve diğer insanlara bulaşması da önlenmiş olur. Klinik olarak diğer cilt hastalıklarından ayırt edilmesi zordur. Bu nedenle tanıyı desteklemek için laboratuvar testlerinden yararlanılır. 

Mantarların tanısı, enfekte bölgelerden alınacak kazıntı örneklerinde, mikroskobik inceleme ve kültür ile etken mantarın gösterilmesi ve üretilmesi ile konur. Tanıda her iki yöntemin beraberce kullanımı hem tespit edilme ihtimalini arttıracak, hem de mantarın cins ve tür düzeyinde tanımlanmasını sağlayacaktır. Ankara ve İstanbul laboratuvarlarımızda bulunan yüksek teknoloji "Matrix-Assisted LaserDesorption Ionization-Time of Flight MassSpectrometry"  (MALDI-TOF MS) cihazları ile konvansiyonel yöntemlerle çok zor yapılabilen identifikasyon işlemleri kısa sürede ve doğru olarak yapılabilmektedir. Candida auris gibi nadir görülen mantarlarda bile çok kısa sürede sonuç verilebilmektedir. Bu da tedaviye rağmen düzelmeyen dirençli mantar enfeksiyonlarında tedavinin planlaması açısından yol gösterici olacaktır. Ayrıca maya mantarları için kurumumuzda yaptıracağınız antifungal duyarlılık testleri de ilaç seçiminde kolaylık sağlayacaktır.

Alınan örnekteki mantar varlığı, mikroskobik olarak aynı gün içerisinde belirlenebilmektedir. Kültür sonucu, üremesindeki güçlükler nedeniyle, yaklaşık bir ay sonra sonuçlanmaktadır. Bununla beraber, etkenin DNA'sını saptayan moleküler yöntemler kullanıldığında bu süre 2-3 güne kadar inmektedir. Genellikle bilimsel araştırmalarda kullanılan bu yöntemin laboratuvarımızda rutin olarak kullanılması için çalışmalar yapılmaktadır. 

Kullanılacak görsel

https://elements.envato.com/biologist-scientist-doctor-dropping-liquid-in-petr-GGMTX8T