Gastroenteritler
Gastroenterit: ishal, karın ağrısı, ateş, bulantı, kusma ile kendini gösteren, sıklıkla virüsler, bakteriler veya parazitlerin etken olduğu mide ve bağırsak iltihaplarının genel adıdır. Dünya genelinde her yıl 2 milyar kişinin akut gastroenterit olduğu tahmin edilmektedir.
Özellikle gelişmekte olan ülkelerde, yaz aylarında en sık görülen enfeksiyon hastalıklarının başında gelen gastroenteritlerin bu denli yaygın olmasının sebebi, kirli ellerle veya yiyecek ve içecekler ile sisteme girmesidir. EL-AĞIZ yolu ensık rastlanan ve en önemli bulaş yoludur. Gastroenteritlere neden olan etkenler, Rota virüs, Norovirus, Astrovirus, enterik Adenovirus, Staphylococcus aureus ve enterotoksinleri, Clostridium perfringens, Bacillus cereus, Streptococcus faecalis, S. faecium, Bacillus cereus, Escherichia coli, Shigella sp, Salmonella sp, Campylobacter sp, Enterohemorajik E.coli (EHEC), Vibrio cholera, Listeria monocytogenes, Giardia intestinalis, Entamoeba histolytica'dır.
Bu etkenler çoğunlukla dışkıyla-kontamine suyun tüketilmesiyle vücuda alınırlar ve kişisel-hijyen standartlarının düşük olduğu şartlarda el-ağız yolu ile alınan etkenler salgın nedeni olabilirler. İshal vakalarında ilk akla gelen mikrobik gastroenteritler olmaktadır. Ancak yaşlılarda bağırsak tümörleri olasılığının göz önünde bulundurulması önemlidir.
Gastroeneteritlerde en önemli sorun, kusma ve ishal sebebi ile vücutta su ve elektrolit kaybı olmasıdır. Özellikle yaz aylarında vücutta su kaybı " dehidrasyon" ciddi olabilir. Dehidratasyon belirtileri, susuzluk hissi ile başlar, ağız kuruluğu, göz kürelerinde çökme, el ve ayaklarda soğuma, idrar miktarında azalma derinin elastikiyetinde bozulma şeklinde ilerler, dalgınlık, hızlı soluma, kan basıncında düşme ve en sonunda şok gelişir. Tedavide sıvı ve elektrolit kaybını yerine koymak, neden olan mikroorganizmanın çevreye yayılmasını engellemek ve gerekli ise antibiyotik tedavisi vermek gerekir. Rehidrasyon (su kaybının geri konması) çocuk ağızdan beslenemiyorsa damar yolu ile yapılmalıdır.
Çoğu virüslere bağlı gelişen gastroenteritlerde etken parazit veya bakteri değilse antibiyotik tedavisi gerekmez ve kesinlikle ishal kesici ilaçlar önerilmez. Kusmayı engellemek için ilaç kullanılabilir. Gereksiz antibiyotik kullanımı barsak florasına zarar vermektedir. Bu kapsamda yeni yasal ve idari düzenleme yapılmış, reçetesiz antibiyotik satışı yasaklanmıştır.
Korunma için:
A- Sabun ve su ile ellerin sıkça yıkanması,
B- Meyve ve sebzelerin iyice yıkanması,
C- Açıkta satılan yiyeceklerden sakınılması,
D- Uzun süre oda ısında bırakılan gıdaların da tüketilmemesi
E- İyi pişirilmemiş tavuk, balık ve et tüketilmemesi önemlidir.