Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları İle Geçecek Bir Kış Bizi Bekliyor
Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları İle Geçecek Bir Kış Bizi Bekliyor
Solunum yolu, enfeksiyonları (SYE) temelde iki grupta izlenir. Üst solunum yolu enfeksiyonları (ÜSYE), esas olarak burun, boğaz, kulaklar ve sinüslere yerleşir. Etken çoğunlukla virüslerdir, alt solunum yolu enfeksiyonlarında (ASYE) ise bronşlar, trakea ve akciğer parankimi tutulumu söz konusudur. Etken çocuklarda genelde bakterilerdir. Virüslere bağlı alt solunum yolu enfeksiyonları çocuklarda daha azdır.
ÜSYE, çocuklarda çok yaygındır, çocuk yılda 5-8 kez üst solunum yolu enfeksiyonu geçirir. Etkenin bakteri veya virüs olmasına bağlı hafiften şiddetliye seyir gösterebilir. Ancak genelde hafif seyir ile çoğunlukla herhangi bir özel tedaviye ihtiyaç duymadan iyileşebilir çocuklar.
ÜSYE, temelde sebep ne olursa olsun üst solunum yolu mukozasının iltihaplanmasıdır. Suçlu virüs genelde Rhinovirus, Influenza, İnsan Coronavirüsleri, Solunum sinsityal virüs (RSV) ve Parainfluenza'dır. Son 3 yıldır bu gruba COVID eklenmiştir. Bakterilerden de Streptococcus pyogenes en sık gözlenir. Ayrıca Streptococcus pneumonia, Haemophilus influenza, Moraxella ve Bordatella da olabilir.
Üst solunum yolu enfeksiyon belirtileri nelerdir?
Çocuklarda ÜSYE düşündüren semptomlar büyük olasılıkla ilk 3-5 gün içinde ortaya çıkar: Burun akıntısı veya tıkanıklığı, hapşırma, kuru öksürük veya balgamlı öksürük, boğaz ağrısı veya ses kısıklığı, kırmızı ve sulu gözler, yorgunluk veya huysuzluk, titreme hissi, yüksek ateş, sürekli ateş, zor düşürülen ateş , baş ağrısı, vücut ağrıları olabilir.
Çocuğa yüksek ateşle birlikte bulantı, kusma, ishal semptomları eşlik ederse, çocuk daha fazla su kaybeder, hızlı kilo kaybı, kuru dudaklar, çökük gözler, cilt tonus kaybı gibi dehidratasyon belirtileri olabilir. Dehidratasyon artarsa ve fark edilmezse bununla mücadele etmeye çalışan metabolizma hızla bozulur ve çocukta yaşamı tehdit edebilecek solunum komplikasyonları gelişebilir.
Üst solunum yolu enfeksiyonları çok bulaşıcıdır
Çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonlarının nedeni genellikle bir virüstür. Yirmiden fazla farklı virüs enfeksiyona neden olabilir ve hepsinin ortak özelliği çok bulaşıcı olmalarıdır. Hasta çocuk öksürdüğünde, hapşırdığında veya yakın temas kurduğunda virüs bir çocuktan diğerine geçebilir.
Virüs bulaşan kapı tokmağı, masa ve sandalye gibi nesnelerin ve özellikle oyuncakların yüzeyine dokunulduğunda ellerine bulaşabilir. Ellerini veya hastalığı taşıyan nesneleri ağzına götürmek, elleriyle gözlerini veya burunlarını ovuşturarak enfekte olabilirler.
Aynı ortamı, sınıfı, yemekhaneyi paylaşan çocuklar soludukları havayla virüsü alabilir.
Neden bazı çocuklar daha sık hasta olur?
Normal nazofaringeal (boğaz) flora bakteriler içerir. Bu bakterilerin ürettiği protein “Bakteriyosin”, solunum mukozasını işgal eden patojenleri öldürmeye yardımcı olur. Ne yazık ki, viral enfeksiyonlar, hava kirliliği, doğrudan veya dolaylı sigara içmek, gereksiz antibiyotik kullanımı gibi birçok faktör bu florayı bozabilir. Bu da bu etkenlere maruz kalan çocukların daha sık hasta olmasına neden olur.
Çocuklarda solunum yolu enfeksiyonu tehlikeli midir?
Çocuklarda solunum yolu enfeksiyonu tedavi edilebilir bir hastalıktır, ancak lokal anatomik bariyerlerin henüz olgunlaşmadığı bebeklerde ve küçük çocuklarda tüm dokulara yayılabilir. Ayrıca, boğaz florasında normalde az sayıda olan hastalık yapıcı potansiyeli olan bakteriler viral enfeksiyon sırasında sinüs boşluğuna, orta kulağa veya akciğerlere yerleşebilir ve enfeksiyona ve komplikasyonlara neden olabilir.
Özellikle Streptococcus Pyogenes (A grubu Beta hemolitik streptekok) en önemli bakteridir; Bağışıklık sistemini kandıran bu bakteri eklemleri ve kalbi hatta sinir sistemini hedef alan reaksiyonlara neden olur. Bu nedenle erken tanısı, viral etkenlerden ayrılması ve tedavisi önemlidir.
Zamanında müdahale için çocuklarının belirtilerinin izlemesi ve erken tespit edilmesi gerekir. Aslında çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonları belirtileri 3-4 gün içinde kendini sınırlar ve 7 günde düzelmesi beklenir ama bu süreç uzarsa ve düşmeyen yüksek ateş , hızlı nefes alıp verme, nefes darlığı, göğüste sıkışma, çarpıntı, mor dudaklar veya tırnaklar, cilt döküntüsü, cilt tonusunun bozulması, idrar yapmama, sürekli ağlama, konvülsiyon (nöbet), uyuşukluk, hareket bozukluğu, çilek dili, lenfadenit ve bademciklerde beyazımsı eksudalar, yumuşak damakta peteşiyal döküntü ve çoğu kıvrımlarda eritematöz deri döküntüsü vb. belirtilerinden herhangi biri gözlenirse ciddi komplikasyonların önlenmesi ve takibi için mutlaka doktor gözetimi gerekir.
COVID sonrası gözlenen komplikasyonlar nelerdir?
Son 3 yıldır hayatımıza giren COVID enfeksiyonları da komplikasyonlara neden olabilir. SARS-CoV-2 virüsünün neden olduğu COVID enfeksiyonundan 2-6 hafta sonra MIS-C ismi verilen bir sendrom gelişebilir. Genellikle okul çağındaki çocukları, en yaygın olarak 8-9 yaşındakileri etkiler, ancak bebeklerde ve gençlerde de görülmüştür.
İlk belirtiler genellikle ateş, ishal ve kusmadır ve birkaç gün içinde kötüleşebilir. Baş dönmesi, gözlerde kızarıklık, döküntü (kırmızı noktalar, lekeler), belirgin veya kötüleşen karın ağrısı, ishal, kusma, uyku hali gelişebilir. Kalbi, kan damarlarını ve diğer organları etkileyebileceğinden ve kötüleşebileceğinden acil müdahale gerekebilir. Mutlaka bir doktor tarafından görülmelidir.
MIS-C tedavi edilebilir bir durumdur. İlaçlar, zamanında kullanıldığında iltihabı kontrol altına alabilir ve özellikle kalbi ilgilendiren kalıcı organ hasarı önlenebilir.
Çocuklarda ÜSYE önlemek için ne yapabilirim?
- Çocuğunuzu soğuk algınlığı olan kişilerden en azından ilk 3-5 gün uzak tutun. Virüslerin bu süre zarfında yayılma olasılığı en yüksektir.
- Küçük çocukları kalabalık ve kapalı alanlara götürmekten kaçının.
- Çocuklarınızın ellerini sık sık yıkayın ve onlara ellerini doğru şekilde yıkamayı öğretin.
- Çocuklara hapşırırken, öksürürken ve sümkürürken burunlarını ve ağızlarını nasıl kapatacaklarını öğretin.
- Çocuklar için her zaman onlara ait bardak, havlu gibi kişisel malzemeler bulundurun.
- Çocukların dokunabileceği oyuncakları ve yüzeyleri düzenli olarak antiseptik bir solüsyonla temizleyin.
Uzm. Dr. Tutku TAŞKINOĞLU - Prof. Dr. Deniz ATAKENT