Düzen şubelerinde antibiyotik direnci ne yönde?

ANTİBİYOTİKLERE DİRENÇ GELİŞİMİNDE BÖLGELER ARASI FARK VAR MI?

Dr.Uğur Çiftçi

Antibiyotikler enfeksiyon hastalıkların tedavisinde elimizdeki en önemli silahtır. Bu ilaçların bilinçsizce (gereksiz ve yanlış kullanımı) hastalık etkeni bakterilerin kullanılan antibiyotiğe direnç geliştirmesine yol açar. Antibiyotiklere direnç gelişmesi enfeksiyonların tedavisinde zorluklar ortaya çıkarır.

Dirençli bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlar, özellikle hastanede yatan, yoğun bakım ortamında bulunan ve bağışıklık sistemi zayıflamış hastalarda ciddi bir sağlık sorunudur. Tedaviye dirençli bu enfeksiyonlar, hastanede yatış sürelerinin uzamasına ve daha ciddi komplikasyonların gelişmesine, ölüm oranlarında artışa neden olabilmektedir.

Antibiyotik direncinin önüne geçilememesinde ise durumunda gelecekte bizi bekleyen tehlike ise bundan çok daha büyüktür. Öyle ki, yakın gelecekte enfeksiyon hastalıklarının tedavisinde antibiyotikler tamamen etkisiz hale gelebilir ve basit enfeksiyonlar  dahi ölümle sonuçlanabilir.

Antibiyotik Direnci Türkiye’de Nasıl Bir Seyir İzliyor?

Antibiyotik direnci tüm Dünyada olduğu gibi ülkemizde de halk sağlığı açısından ciddi bir tehdittir. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) verilerine göre, Türkiye'deki antibiyotik direnç oranları 2005 yılında %38,1 iken, 2019 yılında %46,5'e yükselmiş ve OECD ortalamasının (%20,8) oldukça üzerinde seyretmiştir. Bu oranların 2035 yılına kadar %43,8'e gerilemesi beklenmekle birlikte, Türkiye'nin direnç oranları sonuç alıcı önlemler alınmadığı takdirde OECD ortalamasının üzerinde kalmaya devam etmesi beklenmektedir.

Türkiye’de antibiyotik direnci konusunda bölgesel farklılıklara ilişkin veriler sınırlıdır. Antibiyotik direncinin bölgeden bölgeye değişebileceği bilinmektedir. Bölgelere göre antibiyotik direncinin bilinmesi bölgesel tedavi rehberlerinin oluşturulmasında değerlidir. Bu bağlamda Düzen Laboratuvarlar grubu Ankara ve İstanbul Laboratuvarlarının 2024 yılı izolatlarından elde edilen antibiyotik direnç durumu incelendiğinde;

 Enfeksiyon etkeni olarak en çok izole edilen bakterilerden,

Escherichia coli suşlarının  Ankara ve İstanbul  direnç oranları sırasıyla; Ampisilin (%69-62), Sefazolin (%79-65), Sefuroksim (%46-31), Sefotaksim  (%46-35),  Sefiksim (%49-38) Siprofloksasin (%40-29), levofloksasin (%38-26),  Trimet/Sulfamet (%34-37), Gentamisin (%14-9), Tobramisin (%14-8), Amikasin (%0,7-0,1), Meropenem (%1-0,2), Ertapenem (%1,9-1,1), fosfomisin (%1,4-0,9), Nitrofurantoin (%2,1-1,1) 

Klebsiella pneumoniae suşlarının Ankara ve İstanbul  direnç oranları sırasıyla; Ampisilin (%100-100), Sefazolin (%51-42), Sefuroksim (%46-50), Sefotaksim  (%45-50),  Sefiksim (%42-49) Siprofloksasin (%29-34), levofloksasin (%26-32),  Trimet/Sulfamet (%44-48), Gentamisin (%16-22), Tobramisin (%22-25), Amikasin (%12-19), Meropenem (%16-18), Ertapenem (%20-22; Nitrofurantoin (%49-27) 

Proteus mirabilis suşlarının Ankara ve İstanbul  direnç oranları sırasıyla; Ampisilin (%51-44), Sefazolin (%33-13), Sefuroksim (%30-21), Sefotaksim  (%30-21),  Sefiksim (%15--14) Siprofloksasin (%49-19), levofloksasin (%32-18),  Trimet/Sulfamet (%49-46), Gentamisin (%23-18), Tobramisin (%34-13), Amikasin (%11-3), Meropenem (%0-1,3), Ertapenem (%1,9-1,3; Nitrofurantoin (%100-100)

Staphylococcus aureus  suşlarının Ankara ve İstanbul  direnç oranları sırasıyla; Penisilin (%87-77), Sefoksitin (%21-37), Siproflaksasin (%11-16), Levoflaksasin (%11-14), Moksifloksasin (%11-14), Klaritromisin (%19-37), Tetrasiklin (%11-24), Trimet/Sulfamet (%0-2,3), Gentamisin (%0-1,6), Klindamisin (%2,7-22), Rifampisin (%0-1,6), Linezolid (%0-0), Nitrofurantoin (%0-0), Teikoplanin    (%0-0)

Enterococcus faecalis suşlarının Ankara ve İstanbul  direnç oranları sırasıyla; Penisilin (%3,2-0,5), Ampisilin (%3,2-0),  Siproflaksasin (%36-27), Levoflaksasin (%34-28), Tetrasiklin (%72-76), Linezolid (%0,6-0), Teikoplanin    (%1,3-0), Vankomisin (%0,6-0,9), Nitrofurantoin (%0-0), Fosfomisin (%2,2-2,4)

Bu bulgular, enfeksiyon etkeni olarak izole edilen suşların yaygın olarak kullanılan birçok antibiyotiğe karşı direnç geliştirdiğini ve bu direnç oranlarının bölgesel farklılıklar gösterebileceğini ortaya koymaktadır. Bu nedenle, bölgesel antibiyotik direnç profillerinin düzenli olarak izlenmesi ve güncellenmesi, etkili tedavi stratejilerinin belirlenmesi açısından büyük önem taşımaktadır.