COVID-19 Pandemisi Sırasında RSV

Havaların soğumasıyla beraber soğuk algınlığı ve grip virüslerinin sıklığı da artar. Respiratuar sinsityal virüs (RSV) de solunum yollarında enfeksiyon yapan bir virüstür. RSV enfeksiyonları genellikle Kasım ayında başlar ve Nisan'a kadar görülür. Pandeminin ilk yılında (2020'nin sonlarında 2021'in başlarında) dünya çapında neredeyse hiç RSV vakası rapor edilmemiştir. Ama 2021 sonbaharında vakalarda eşi görülmemiş bir artış oldu. Manşetlere COVID-19 ile ilgili haberler olsa da, aynı derecede tehlikeli bir hastalık olan RSV gözden kaçırılmamalıdır.

RSV, akciğerleri ve solunum yollarını enfekte eden bir solunum virüsüdür. Çoğu sağlıklı insan RSV enfeksiyonunu ayakta geçirirken, özellikle bebeklerde ve bazı çocukları ciddi şekilde hasta edebilir. RSV, bir yaşın altındaki çocuklarda bronşiolit (akciğerdeki küçük hava yollarının iltihabı) ve pnömoninin en yaygın nedenidir. Bu yaş grubunda her yıl sadece ülkemizde 75.000 ila 125.000 çocuk RSV enfeksiyonu nedeniyle hastaneye kaldırılmaktadır. Akut alt solunum yolu enfeksiyonu tanısıyla hastaneye yatırılan iki yaş altı çocuklarda etken %40 RSV’dir.

RSV sadece bir çocuk hastalığı değildir.

En fazla risk altında olanlar 6 aylıktan küçük bebekler, erken doğan bebekler ve doğuştan kalp veya akciğer hastalığı olanlardır. 6 aylıktan küçük her 100 çocuktan 1-2'sinin hastaneye yatırılması gerekebilir. Diğer taraftan RSV, yaşlı yetişkinlerde veya altta yatan sağlık sorunları olan yetişkinlerde de komplikasyonlara neden olabilir. Bağışıklık sistemimiz nedeniyle 5 yaşın altındaki çocuklarda yaklaşık 58.000 hastaneye yatışa kıyasla, 65 yaş üstü yetişkinlerde yılda yaklaşık 177.000 hastaneye yatışa ve 14.000 ölüme neden olur. Daha yaşlı veya altta yatan sağlık sorunları olan yetişkinler bu yıl çok dikkatli olmalıdır.

Enfeksiyon ile karşılaşan çocukta semptomlar dört-altı gün sonra, burun akıntısı ve iştah azalması ile başlar.  Bir-üç gün sonra öksürük, hapşırma ve ateş gelebilir ve hırıltı solunum oluşabilir.

Bazen çok küçük bebeklerde sinirlilik, hareketlerde yavaşlama ve nefes alma güçlükleri enfeksiyonun tek belirtisi olabilir. Hastaneye yatırılması gerekenler de dahil olmak üzere çoğu durumda, hastalıktan tam iyileşme yaklaşık bir-iki hafta içinde olur.

RSV’nin, geçen yaz neredeyse ortadan kaybolduktan sonra bu sonbaharda ortaya çıkmasının nedeni insanların bir yılı aşkın bir süredir uyduğu önlemleri bırakması, gardını düşürmesi olabilir. Hepimiz bu yıl maskelerimizi çıkardık ve el hijyeni konusunda gevşek davranmaya başladık. Artan sosyalleşme RSV'ye zemin hazırlamış olabilir. Öte yandan çoğumuzun evde aylarca izole olması ve virüse maruz kalmama nedeniyle bağışıklığın geçici olarak azalması ve duyarlı insan havuzunu artırmış olabilir. 18 ay boyunca RSV'ye maruz kalmazsanız ve aniden onunla karşılaşırsanız semptomatik bir hastalığa yakalanma olasılığınız yükselir.

Ne yazık ki, koruyucu bir aşı mevcut değildir.

RSV'yi önlemek için basit ama etkili yöntemler vardır.

RSV'yi önlemek için herhangi bir aşı bulunmamakla birlikte, ebeveynler çocuklarının korunmasını sağlamak için basit adımlar atabilir. RSV son derece bulaşıcı bir virüstür ve genellikle yüzeylere yerleşen solunum damlacıkları yoluyla yayılır. Bu "yapışkan" virüs daha sonra o yüzeye dokunan insana geçer. RSV genellikle doğrudan fiziksel temas yoluyla yayılır: virüsün solunum damlacıklarıyla yerleştiği yüzeye dokunur, ardından gözlerinizi ovuşturur veya burnunuza dokunursanız hasta olabilirsiniz. Bu nedenle, RSV'nin yayılmasını önlemek için el hijyeni çok önemlidir.

Araştırma, ellerini iyi ve sık yıkayan kişilerin RSV bulaş olasılığının çok daha düşük olduğunu göstermiştir. RSV, masalar gibi sert yüzeylerde saatlerce hayatta kalabildiğinden, bunları sık sık sabun ve ılık suyla yıkamak veya dezenfektanlarla silmek de önemlidir. (Virüs genellikle dokular ve eller gibi yumuşak yüzeylerde çok daha kısa süre yaşar.)

Tipik olarak bir yılda, dünya çapında 64 milyondan fazla RSV vakası olur. Ama ne yazık ki hastalık için koruyucu bir aşı bulunmamaktadır. Bu konuda çalışmalar devam etmektedir. Janssen'in yaşlı erişkinlerde RSV'ye karşı adenoviral vektör aşısı, özellikle ciddi hastalıklara karşı güvenli ve etkili gözüküyor. Faz IIb CYPRESS çalışmasından elde edilen verilere göre en az üç alt solunum yolu enfeksiyonu olan RSV'ye karşı %80 aşı etkinliği var. Aşı ayrıca iyi tolere edildi, hiçbir güvenlik sinyali yok ve sağlam ve dayanıklı hümoral ve hücresel bağışıklık cevabına yol açtı ve aşının faz III EVERGREEN çalışması için denek kabulü başladı. Diğer taraftan Pfizer, Eylül ayında 60 yaş ve üstü yetişkinlerde iki değerli prefüzyon F alt birim araştırma aşı adayı (RSVpreF) ile faz III RENOIR çalışmasına başladığını duyurdu. Moderna ise tek doz COVID/RSV/grip aşısının klinik öncesi verilerini duyurarak mücadeleye katıldı.