Covid-19 A Karşı Aşıda Yenilik
Pandemi boyunca orijinal Wuhan varyantına karşı 2020'nin başlarında elde edilen formülle aşı olduk. Oysa virüs hızla mutasyona uğradı ve uğramaya devam ediyor. Şanslıyız ki koruyuculuğu düşmüş olsa da moleküler dizisi değişmeyen bölgeleri hedef alan mRNA aşıları ölüm riskini azalttı ve antikorlarımız azalsa da bizi korumaya, hastalığın hafif seyrini sağlıyor.
Diğer taraftan zamanla antikorlarımızın azaldığını ve (yeniden) enfeksiyonlara daha açık hale geliyoruz. Bunu, korona virüslerin kışın kendini daha sık gösterdiği gerçeğiyle de birleştirirsek muhtemelen sonbaharda güncellenmiş bir güçlendiriciye ihtiyacımız olacak.
Virüsün önüne geçmenin bir yolu, her yıl gripte yaptığımız gibi, her kış baskın varyantı tahmin edip önlem almak olmalı. Grip için dolaşan yeni suşları değerlendirmek ve güncellenmiş bir aşı formülüne ihtiyaç olup olmadığını belirlemek için her yıl toplanan DSÖ, yaklaşan grip mevsimi için uygun virüs formülünü Şubat ayında açıklar. Daha sonra aşının bulunması yaklaşık 5-6 ay sürer. Bu süreç mükemmel olmasa da ortalama olarak %50-60 aşı etkinliği sağlar.
Umut edilen grip ile benzer sürecin COVID-19'a da uyarlanmasıdır. FDA, bu konuyu tartışmak için Nisan ayında bir araya geldi. Çözümlerden çok bir çok nedenden dolayı zor bir süreç olduğu tartışıldı; SARS-CoV-2, yüksek bulaşıcılığı nedeni ile gripten hızlı değişiyor ve aşı süreci başladıktan sonra yeni varyantlar ortaya çıkabilir ve baskın hale gelebilir. Bu virüsün nasıl bu kadar hızlı değiştiği hakkında hiçbir fikrimiz yok. Gribin basamak benzeri mutasyon paternini SARS-CoV-2 için görecek yeterli zamanımız olmadığı için bir sonraki adımı tahmin edemiyoruz. Belki Omicron ile bunu yakalayabiliriz. Şuana kadar olan verilere göre Omicron üzerinden basamak benzeri mutasyon paterni olma olasılığı %70 gözüküyor. Eğer bu olursa takip ve tahmin etmemiz daha kolay olacak.
FDA toplantısının satır aralarını okursak yeni bir aşı için üç konunun üzerinde durulması gerektiği anlaşılıyor; Etkinlik süresi, bizi bir kış dalgasından korumak için en az 6 ay etkin bir aşıya ihtiyacımız var, önceki endişe verici varyantlara karşı korumaya devam etmeli ve elbette gelecekteki, bilinmeyen endişe verici varyantlara karşı korumalı.
Aşı üreticilerinden Moderna bu sorulara cevap verebilmek için yeni bivalan güçlendirici açıkladı. Bu güçlendirici formülünde iki varyantı kapsıyor. Orijinal Wuhan virüsü ve Omicron (BA.1). İlk klinik deney için, 437 kişi aşı oldu, firmanın basın açıklamasına göre; Yan etkiler orijinal güçlendiriciye benziyor, hatta biraz azaltılmış, aşıdan bir ay sonra nötralize edici antikorlarda 8 kat artış olduğu gözlenmiş ve daha önce enfeksiyon geçirenlerde daha da güçlü bir etki gözlenmiş. İddialarına göre yeni güçlendirici, diğer tüm varyantlara karşı da etkili.
Genel olarak, yeni aşı harika çalışıyor gibi görünüyor ama bir basın açıklamasından daha fazla veriye ihtiyacımız var. Bazı soru işaretleri kafamızı meşgul ediyor; Omicron mutasyona uğradı. Bu aşı, ilk Omicron varyantı (BA.1) ile yapılmıştı, oysa BA.1'den önemli ölçüde ve anlamlı bir şekilde farklı BA.4/5 varyantları var. Yeni aşı BA.4/5'e karşı ne kadar iyi çalışıyor? Bilmiyoruz.
Ayrıca, bu aşıların B ve T hücreleri ile ikincil bağışıklık cevabını da geliştirdiğinden emin olmamız gerekiyor. Ne yazık ki elimizde Omicron'a özgü bir aşının B hücre hafızasını genişletmediğini gösteren maymun deneyleri var. Bu aşı için de bu olabilir.
Son olarak Omicron, Beta ve Delta'ya çok uzak, bu nedenle hedefin sadece Omicron olması doğru karar olmayabilir. Çok daha ciddi mutasyon atlamaları olursa aşı etkinliği düşük olabilir.
Elbette daha büyük sorular da var, bu yeni geliştirilen aşılara bizler ne kadar hızla ulaşabileceğiz. Ücretsiz temin edilebilecek mi? Ve tabi ki etkin aşılanma oranları sağlanabilecek mi? Bu sonbaharda bizi neler bekliyor tahmin etmek zor. Proaktif olmak için elimizden geleni yapmalı tüm verileri takip etmeye devam etmeliyiz.
https://www.fda.gov/advisory-committees/advisory-committee-calendar/vaccines-and-related-biological-products-advisory-committee-june-28-2022-meeting-announcement
https://investors.modernatx.com/events-and-presentations/events/default.aspx