Orman ve toprak kayıpları
![Orman ve toprak kayıpları]( "Orman ve toprak kayıpları")
Hilal Nur Başer, İK Uzman Yrd.
İklim değişikliğinin etkileri her geçen yıl daha belirgin hale geliyor. Özellikle yaz aylarında artan sıcaklıklar, kuraklık ve ani yağışlar hem orman yangınlarını hem de selleri daha sık ve yıkıcı hale getirdi. Özellikle son yıllarda Türkiye, Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya’da yaşanan orman yangınları ve seller sonucunda kaybedilen orman ve toprak miktarlarını karşılaştırarak, içinde bulunduğumuz durumun yalnızca bir doğa olayı olmadığını; yaşamı ve ekosistemleri doğrudan etkileyen, insan faaliyetleri ve iklim değişikliğinin sonuçlarını ortaya koyan ciddi bir sorun olduğunu görebiliyoruz.
Türkiye’de son on yılda özellikle Akdeniz ve Ege bölgelerinde çok sayıda büyük yangın yaşandı. 2012–2023 yılları arasında yaklaşık 255 bin hektar orman alanı yangınlardan zarar gördü. Bunun dışında Türkiye’nin en önemli çevre sorunlarından biri erozyon. Farklı raporlarda yıllık 100 milyon tonun üzerinde verimli toprağın kaybedildiği tahmin ediliyor. Bu durum yangın sonrası toprakların kendini yenilemesini de zorlaştırıyor. Zaman zaman meydana gelen seller, özellikle Karadeniz ve Akdeniz bölgelerinde hem can kaybına hem de tarım alanlarının tahrip olmasına yol açıyor.
Yunanistan, son yıllarda Avrupa’nın en büyük yangın felaketlerinden bazılarını yaşadı. 2023 yazında Dadia bölgesindeki yangın tek başına 81 bin hektardan fazla alanı yok etti. Bu olay Avrupa Birliği’nin kayıtlarına göre “megafire” olarak tanımlandı. 2024 yılında da yaklaşık 42 bin hektar alanın yandığı bildirildi. Bunun hemen ardından Thessaly bölgesinde yaşanan seller, 120 bin hektardan fazla alanı sular altında bıraktı. Yani aynı bölgelerde kısa süre içinde hem yangın hem sel yaşanarak ciddi toprak kayıpları meydana geldi.
Bulgaristan’da 2024 yılı yangın açısından rekor seviyedeydi. Yaklaşık 45 bin hektar alanın yangınlardan etkilendiği açıklandı. Ülkede özellikle ormanlık dağlık bölgelerde çıkan yangınlar büyük alanlara yayıldı. Ayrıca bazı bölgelerde yoğun yağışlar sonrası sel ve toprak kaymaları da yaşandı. Bu durum, hem ekosistemi hem de tarım alanlarını olumsuz etkiledi.
Romanya’da yangınlar diğer ülkelere göre daha sınırlı olsa da, 2024 yılında yaklaşık 13 bin hektar doğal orman kaybı raporlandı. Bunun bir kısmı yangın, bir kısmı ise tarım veya sanayi amaçlı arazi değişimi kaynaklı. Romanya’nın Karpat Dağları çevresindeki ormanlık alanlarında da zaman zaman yangınlar ve sel olayları görülüyor.
Doğal Afetlere Karşı Ortak Adım
Türkiye, Yunanistan, Bulgaristan ve Romanya coğrafi kaderleri ve iklimsel riskleri paylaşmaktadır. Bu dört ülkenin karşılaştırmalı analizi, Akdeniz kuşağında yangınların; iç ve kuzey bölgelerde ise sellerin daha yoğun bir tehdit oluşturduğunu göstermektedir. Kaybedilen on binlerce hektar orman alanı ve erozyonla sulara karışan verimli topraklar, bölgenin gıda güvenliği ve ekolojik dengesi için alarm vermektedir.
Bu yıkıcı döngüyü kırmak için proaktif ve bölgesel iş birliğine dayalı bir yaklaşım gereklidir. Gelecek nesillere daha dirençli ve yaşanabilir bir çevre bırakmak için, ortak bir akıl ve eylem planı oluşturmak artık bir seçenek değil, bir zorunluluktur. Bölge ülkelerinin atacağı her ortak adım, bu coğrafyayı iklim felaketlerine karşı daha güçlü kılacak ve küresel bir dayanışma örneği sunacaktır.