Okyanusun Dibinden Haber Var (mı)? Titanik Araştırmaları

Sarah, Kensington Londra’da doğmuş, zengin bir ailenin kızı idi. Henüz on iki yaşındaydı ve ailesi ile New York’a gideceği için çok mutluydu. Bu seyahatin Titanik gibi bir gemi ile yapılacak olması onu heyecandan yerinde duramayan bir çocuk yapmıştı.

Titanik; 1912 yılının en çok ilgi çeken gemisi idi çünkü Atlantik okyanusunu geçecekti. Lüks ve ihtişam ile tanıtılıyordu. Gemi, devrinin en güçlü, en büyük, en şatafatlı gemisi… Çok ilgi çekiyordu. Nisan 1912’de 2.229 yolcusu ve mürettebatı ile Southhampton’dan New York’a gitmek üzere yola çıktı. Kaptan ve yolcular gemiye o kadar güveniyorlardı ki Kuzey Atlantik’te bir buzdağına çarptığında bile kaptan dahil kimse batacağını düşünemedi. Ama battı koca gemi üç saat içinde ve 1522 kişi hayatını kaybetti. 

Titanik günümüzde de çok ilgi çekiyor, peki neden?

Geminin battığı yer okyanusun derin bölgelerinde, bu derinlikte bir batık çevresinde ne gibi değişiklik yapar acaba diye merak ediyor araştırıcılar. Yaklaşık doksan yıl sonra geliştirilmiş ses ötesi (ultrason) tekniklerle deniz dibi tarandığında geminin enkazı görülebiliyor. Bu çok heyecan verici, çünkü gemide devrin ünlü insanları, zengin ve tanınmış kişileri var yolcu olarak. Buna bağlı olarak yükünde de değerli eşyalar var ilgi çeken. Ancak öyle bir derinlikteki enkaza ulaşmak için basınca dayanacak özel taşıtlar lazım.

2001^[1] yılında Kanada’nın doğusundaki Nova Scotia bölgesi yöneticileri, geminin görüntülerinin basında yer alması üzerine bölgelerindeki araştırıcılar ile gemi enkazına ulaşmak, oradaki kayıp olduğu söylenen insanları belirlemek istediler.  Enkazdan alınabilen dokular ile DNA tanımlaması yapılması idi amaç. Sarah kazadan sağ kurtulmuştu, çocuklarına olayla ilgili hatıralarını anlatırdı hep. Çocukları ve torunları bu haberi duyunca ailenin kazada kaybolduğu düşünülen büyüklerine saygı için hemen araştırmaya destek vermeye karar verdiler. Gönderilen kan örnekleri okyanustan toplanabilen örneklerle karşılaştırıldı ve ailelerinden bilgi verdi onlara. Büyükanneleri Sarah bu haberi alamamıştı ama aile, onun hatırasını da yaşatacak şekilde, geminin battığı yerde cenaze töreni yaptı. Bu aile gibi pek çok ailenin kayıplarına da ulaşıldı bu çalışmalar ile.  

Bundan tam yirmi yıl sonra - 2021_  gemi enkazında oluşan ekosistemin incelenmesinin de ilginç olacağını düşündü araştırıcılar. O derinlikte, enkazda yaşayabilen canlılar yeni bilgiler verebilirdi. Hatta yeni canlı türleri bile olabilirdi. OceanGate^[2] araştırma gemisi enkazın olduğu derinliğe inebilme özelliği ile donatıldı. Araştırma, enkazdan ve çevresinden toplanacak su örnekleri içinde ekosistemin tanımlanmasına için canlıların genomik dizilimini belirleyeceği düşünülen eDNATec EnviroSeq yöntemini kullanmayı hedefliyordu.

Bu sene temmuz ayında da OceanGate, içinde beş kişi ile incelemeler yapmak üzere enkazın olduğu bölgeye daldı, ^[3] çıkamadı. Kimse yılmadı bu başarısız denemeden, OceanGate araştırma gemisinin içindekiler de dahil olmak üzere Titanik’in enkaz bölgesindeki canlıları, DNA dizilimi yöntemi ile tanımlama çalışmaları devam ediyor.

Bilgiye ulaşmak engellerle dolu bir yolculuktur.  Yılmak, vazgeçmek araştırmacının davranışı olmadığı gibi bilginin sonraki nesillere doğru kayıtlar ile aktarılması esastır. En büyük itici güç ise “meraktır”.

Dr. Ayşe Ergüven

^[1] https://www.cbc.ca/news/canada/dna-tests-may-identify-titanic-victims-1.282729

^[2] https://www.geekwire.com/2022/oceangate-plans-environmental-dna-survey-during-this-summers-dives-to-titanic-shipwreck-site/

^[3] https://www.timesnownews.com/world/titanic-sub-implosion-us-authorities-conduct-dna-test-on-human-remains-found-article-102120274