Kadınlarda ve çocuklarda beslenme bozukluğu ve sonuçları

Prof. Dr. S. Songül YALÇIN
Prof. Dr. Suzan YALÇIN

Sağlıklı büyüyen bir çocuğun “yaşına göre uygun boyda” ve “boyuna göre uygun ağırlıkta” olması gerekir. Bu durumun sağlanmadığı durumda beslenme bozukluğu ortaya çıkar ve iki şekilde görülür; “beslenme yetersizliği” ile “aşırı beslenme”.

Beslenme bozukluğu tüm dünyada yaygın bir sorundur. Dünya Çocuklarının Durumu-2015 raporu küresel olarak bebeklerin %16’sında düşük doğum ağırlığı (<2500gram) olduğunu, yani anne karnında uygun beslenemediklerini göstermektedir. Beş yaş altı çocukların küresel olarak %15’i düşük kilolu, %25’i kısa boylu, %8’i zayıf, ve %6’sı şişmandır. Günümüzde, beslenme yetersizliği oranları küresel olarak azalırken, aşırı beslenme oranları artmaktadır. Küresel olarak son 30 yılda şişmanlık oranı iki kat artmıştır. 2013 yılında beş yaş altı 42 milyon (%6,3) çocuğun şişman olduğu bildirilmiştir. Bu veriler çocukların hatalı beslendiğini göstermektedir. Bu nedenle, Dünya Sağlık Asamblesi 2012 yılından 2025 yılına kadar beş yaş altı fazla kilolu oranındaki artışı durdurmayı kararlaştırmıştır.

Ülkemizde Türkiye Nüfus Sağlık Araştırması (TNSA)-2013 verilerine göre 2009-2013 yılları arasında doğan bebeklerin onda biri (%10,4) düşük doğum ağırlığı ile doğmuştur. Ülkemizde beş yaş altı çocukların % 9,5’i kısa boylu ve % 1,7’si zayıf ve %10,9’u şişmandır (Şekil 1). Bu durum ülkemizde beş yaş altı çocuklarda kısa boy ile sonuçlanan kronik beslenme yetersizliğinin halen çok yüksek olduğunu ve şişmanlık probleminin de eklendiğini göstermektedir. Ülkemizde boy kısalığı refah indeksi ile azalırken şişmanlık oranı da artmaktadır. Bununla birlikte, refah indeksi en düşük grupta bile şişmanlık oranı %7,3’tür.

Ülkemizde 2009 yılında yapılan Türkiye Okul Çağı Çocuklarında Büyümenin İzlenmesi Araştırmasında 6-9 yaş grubu çocukların %14,3’ünün fazla kilolu ve %6,5’inin şişman olarak bildirilmiştir. Veriler fazla kiloluluğun gerekli önlemleri alınmadığında şişmanlık sorununa doğru kayma olabileceğini göstermektedir. Şişmanlık görülme sıklığı erkeklerde %7,5, kızlarda %5,4 iken, fazla kilolu olma durumu erkeklerde %15,1, kızlarda %13,5’tir. 2013 yılında yapılan Çocukluk Çağı Obezite Araştırmasında 7-8 yaş grubu çocukların %2,4’ü bodur, %2,1’i zayıf iken %14,2’si fazla kilolu, %8,3’ü şişmandır. Dört yıllık dönem içinde şişmanlık oranının okul çağı çocuklarında artmaya devam ettiği görülmektedir.

TNSA-2013 verileri ile 15-49 yaş grubu annelerin en az yarısının kilolu ya da şişman olduğu görülmektedir (Şekil 2). Şişmanlık durumu yaşla birlikte artmakta ve 40-49 yaş grubunda her iki kadında birinde görülmektedir. Bu veriler ülkemizde şişmanlığın bir halk sağlığı problemi olduğunu göstermektedir.