Cumhuriyetimizin Yeni Yüzyılında 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramımız Kutlu Olsun
19 Mayıs 1919, Mustafa Kemal ve arkadaşlarının Samsun’dan başlattıkları kurtuluş hareketinin tarihi. Aslında bu tarih, çok daha önceden başlayan kurtuluş mücadelesinin, aynı amacı güden insanlarla, bir hedefe doğrultulan ve sonucunda yaklaşık bir ay önce yine bir bayram olarak kutladığımız 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin toplanmasıyla, yeni bir devletin dünyaya tanıtılmasına giden yolun başlangıcıdır. Bu tarihin bayram olarak kutlanması ise ancak 1938 yılında çıkan bir kanunla başlatılmıştır. Bu kanun çıkana kadar yeni devlet, var olmaya inanan insanları ile çok yol kat etmiş, kurduğu insan odaklı yapısı ile dünya devletleri arasında saygın bir yer edinmiştir. Bu insan odaklılık, kuruluşundaki önemli günlerin çocuklar ve gençler tarafından kutlanacak bayramlar olması ile pekiştirilmiştir.
Bir toplumda gençler, yeni fikirleri, yeni yaşam tarzlarını en kolay benimseyen gruplardır. İçlerindeki yaşam sevinci, büyümenin, toplumda kendilerine yer bulmanın verdiği gurur ve heyecanla çevrelerini etkilemeye, düşüncelerini aktarmaya çalışırlar. Geçen gün tanıştığım on sekiz yaşına yeni girmiş bir genç kız insana umut veren bir canlılıkla “Ben artık bu seçimde oy kullanacağım. Seçmen kağıdım geldi bile. Çok heyecanlıyım!” dedi. Gözlerindeki mutluluğu uzun süre hatırlayacağım.
Bu sene seçim senesi ve 19 Mayıs Bayramı ile çok yakın tarihler… Seçimler insanların özgürce fikirlerini ortaya koydukları ve savundukları toplumsal olaylardır. Fikir veya ifade özgürlüğü, canlılar arasında insana mahsus önemli bir fark. İnsan topluluklarının yaşamsal, toplumsal ve bilimsel olarak ilerleyebilmelerinin ana dayanaklarından biri düşündüklerini özgürce söyleyebilmeleri aslında. Değişim yeni fikirlerle ortaya çıkabiliyor çünkü. Bu özgürlük, bu kavramı içselleştirmiş toplumlarda “şiddete başvurulması hali ile” sınırlandırılmaktadır. Şiddete başvurma, düşünülen konunun derinliğine, önemine, değerine hâkim olmayan bireylerin genetik yapılarında bulunan hayatta kalmak için savunma, bunun için saldırma ve yok etme özelliklerinin açığa çıkmasıdır.
Düşünmek, fikir üretmek beynin bir fonksiyonudur. Her birey kendi genetik özellikleri ve bunların sonucu olarak ortaya çıkmış vücudu ile sınırlıdır. Bir biyolog olarak bunu kabul etmek benim için kolay. Genetik özelliklerimiz bazı şeyleri yapabilmemizi, geliştirebilmemizi sağlar. Yapabileni, yapamayanı vardır.
Doğumdan itibaren beynimiz çeşitli duyularla gelişir, öğrenir ve kullanabildiği kadarını kullanır. Burada dışardan gelen uyarıcıların bilgilerini toplayan, kullanılabilir bilgiler halinde bireyine yön veren yer beynimiz, yani servis sağlayıcımızdır (server). Bir servis sağlayıcının kullanıcısına hizmet edebilmesi için veri girişi olmalıdır. Bu veri canlılarda eğitimdir, insan denen üst düzey canlıda ise bu verilerin kullanılma kalitesi, eğitimin yanı sıra, bireyin çevresinde yarattığı katma değer veya yıkım ile ölçülür.
Beyin hücreleri (nöronlar) kendisine gelen veriler ile uyarılır, bu uyarılar nöronlar arasında bir ağ yapı oluşturur. Bu ağ yapı gelişime bağlı olarak kalıcı olur ya da bozulur, çalışmaz. Düşünmek, fikir üretmek, bunları kullanılır kılmak için gelişmiş nörolojik ağlara ihtiyaç vardır.
İfade ve fikir özgürlüğünün sosyal boyutuna dönersek, ifade edebilmenin ön koşulu beynin çalışmasıdır. Çalışan beynin ürettiği fikirler hep doğru mudur? İşte burada toplumsal gelişmişlik devreye girer. Toplumlarda fikirler, saldırganlıkla ifade edilmedikleri sürece, değerlendirilebilirler. Kısaca, size doğru gelmeyen bir düşüncenin bir beynin ürünü olduğunu, o beynin almaçları ile geliştiğini düşünerek, “bu insanın (bana göre) bu değişik fikre kapılmasının bir nedeni var mutlaka” demek gelişmişliğin bir göstergesidir, bence… Buradaki sınır saldırganlıktır, çünkü saldırganlık bir alt beyin fonksiyonudur, gelişmiş beyin üst beyindir.
19 Mayıs Atatürk’ü Anma ve Gençlik, Spor Bayramı gelişmiş beyinlerin toplumumuza sunduğu bir armağandır. Cumhuriyetimizin ikinci yüzyılına giderken gençlerimize armağan edilen bu bayramın kutlu olması dileklerimle…
Dr. Ayşe ERGÜVEN