HIV yeni varyant

Tüm virüsler mutasyona uğrar. Bunun nedeni virüslerin doğuştan hayatta kalma dürtüsüne sahip olmalarıdır. Ancak bunu yapabilmek için doğru dengeyi bulmaları ve bulaşıcı olmaları gerekir. Konakçı hücreleri yaymaya ve ele geçirmeye devam edecek kadar yeterli, ancak herhangi bir potansiyel konağı anında öldürecek kadar zararlı olmayacaklardır.  Mutasyonlar, kopyalama sırasındaki kopyalama hataları nedeniyle rastgele gelişebilir veya virüsün, tehdit altındayken hayatta kalmak için ihtiyaç duyduğu için olabilir. 

COVİD-19 pandemisi sırasında gördüğümüz SARS-CoV-2 virüsünden ortaya çıkan varyantlar, bir virüsün hayatta kalmak için nasıl mutasyona uğradığının başlıca örneğidir: 2020'nin başlarında, orijinal SARS-CoV-2 türünün büyük kitlelere bulaşmada herhangi bir sorunu yoktu. Bağışıklık sistemimiz buna hazırlıklı olmadığı için çok fazla insan vardı. Ancak zamanla, insanlar önceki hastalıklardan antikorlar veya insanları enfeksiyona karşı daha dirençli hale getiren aşılar geliştirdikten sonra virüs, Omicron varyantında olduğu gibi, bağışıklığa dirençli mutasyonlara sahip varyantlar yaratmaya başladı. 

Tek sarmallı RNA'dan oluşan bir retrovirüs olan HIV-1, SARS-CoV-2'den çok daha uzun süredir var olmasına rağmen yine benzer bir nedenden dolayı ”ona karşı korumalardan kaçınmak” için evrimleşti.. 

Antivirallerin ve yeni tedavilerin viral üremeyi yavaşlatmak ve vücuttaki virüs miktarını sınırlamak için çalıştığı, dolayısıyla insanlar hastalıkla mücadele edebildiği sürece, virüsün varlığının tehdit edildiğini düşünmesi ve mutasyona uğraması mümkündür.  Aslında HIV oldukça değişken bir virüstür; Cell dergisindeki bir çalışma, HIV'in SARS-CoV-2'den çok daha hızlı mutasyon kazandığını göstermiştir. HIV mutasyonları virüsün yüzeyinin her yerinde bulunabilir ve çeşitli varyantlar oluşturur (Öte yandan SARS-CoV-2 mutasyonları öncelikle spike proteinini etkiler). Etkili bir HIV aşısı oluşturmayı bu kadar zorlaştıran şey de bu yüksek mutasyon oranıdır. Virüs o kadar sık değişmektedir ki henüz herhangi bir aşı virüsü tanıyıp hedef alamamıştır. 

Bu mutasyon hızı HIV mutasyonlarının yakından izlenmesini gerektirmektedir. Bu izlem sayesinde 2022 yılı Şubat ayında HIV’ın yeni bir varyantı keşfedildi. Aslında "yeni" varyant, Hollanda'da onlarca yıldır dolaşıyordu. Artık öldürücü varyant B (VB varyantı) olarak adlandırılan bu varyant, ortaya çıkan ne ilk ne de son HIV varyantıdır, ancak "daha yüksek virülansı" veya normalden daha fazla hasara neden olma yeteneği nedeniyle dikkat çekiciydi. Daha öldürücü ve bulaşıcı HIV'in ortaya çıkması bir halk sağlığı krizi değildi. Çünkü HIV için halihazırda kullanılan tedavi ve önleyici tedbirler virüsün bu varyantına hala etkiliydi.  

Yeni HIV Varyantı Hakkında Ne Biliyoruz?

VB varyantı, Avrupa ve Uganda'dan HIV'li sekiz grubun örnek bağışladığı BEEHIVE çalışması sırasında keşfedildi. Araştırmacılar örneklerden elde edilen genetik dizileri incelediler ve 17 kişinin yüksek viral yüke (kanda büyük miktarda virüs) sahip HIV-1 alt tip B'nin benzersiz bir versiyonunu gösterdiğini buldular.

Yeni varyantı daha fazla araştırmak için Hollanda'da yaşayan ve HIV alt tipi B enfeksiyonu olan 6.000'den fazla kişiyle yapılan ATHENA çalışması kontrol edildi ve VB varyantına sahip 92 kişiyi daha buldular ve böylece yeni varyanta sahip toplam 109 kişi oldu. Varyant yeni fark edilmiş olsa da yeni değildi; varyantın 2000'li yıllarda daha hızlı yayıldığı tespit edilse de araştırmacılar VB varyantının Hollanda'da 1980'lerin sonlarında ortaya çıktığını belirlediler. İlgin. Bir şekilde 2010'dan bu yana yayılımının azaldığını gözlediler. 

Çalışma, VB varyantı ile enfekte olan kişilerin viral yükünün yani tedavi görmeden önce kanlarında bulunan virüs miktarının diğer türlere sahip olanlardan yaklaşık 3,5-5,5 kat daha yüksek olduğunu buldu. Daha yüksek viral yük, bir kişinin virüsü başkalarına yayma olasılığının daha yüksek olduğu anlamına geldiği için önemliydi. 

Ayrıca VB varyantı, enfekte bireylerde CD4 hücre azalması oranını da etkiliyordu; CD4 hücreleri, enfeksiyonla savaşan beyaz kan hücreleridir ve bu hücrenin azalması HIV'in bağışıklık sisteminde neden olduğu hasarın "belirleyici özelliğidir". Çünkü HIV bu CD4 hücrelerine saldırır ve onları yok eder; hücrelerin çoğu kaybolduğunda vücut enfeksiyonlarla mücadelede zorluk çeker. Çok düşük CD4 sayıları edinilmiş immün yetmezlik sendromunun (AIDS) göstergesidir. VB varyant ile enfekte kişilerin CD4 sayıları diğer HIV türlerine göre iki kat daha hızlı düşmektedir ve AIDS'e daha hızlı yakalanma riskiyle karşı karşıyadırlar. Araştırmacılar, tedavi olmadığı takdirde VB varyantına sahip bir kişinin tanıdan üç yıl sonra AIDS'e yakalanacağını, farklı bir HIV türüne sahip kişilerin ise altı ila yedi yıl içinde AIDS'e yakalanacağını tahmin etmektedirler. 

İyi haber VB varyantının artan şiddetine ve bulaşıcılığına rağmen hala mevcut HIV tedavilerine (antiretroviral ilaçlar gibi) diğer türler kadar yanıt vermesidir. Tedaviye başladıktan sonra hayatta kalma oranları VB varyantı ve diğer varyantlar arasında benzerdir. 

Varyantlar olsun ya da olmasın HIV enfeksiyonunuz varsa veya kaptığınızdan şüpheleniyorsanız, sağlığınız ve başkalarının sağlığı için, bunu bir an önce yönetmeye başlamanız gerekir. Erken tanı konması ve tedavinin erken başlanması hastalığın daha hızlı ilerlemesini önleyecektir.

Uzm.Dr. Tutku Taşkınoğlu