Düzen Sağlık Grubu Elektronik Bülten - Covid Tedavisinde Ümit Vadeden Gelişmeler: Tedavi ve Temas Sonrası Korunmada kullanılabilecek Etkin Bir Antivirale Ne Kadar Yakınız?

Covid Tedavisinde Ümit Vadeden Gelişmeler: Tedavi ve Temas Sonrası Korunmada kullanılabilecek Etkin Bir Antivirale Ne Kadar Yakınız?

Covid-19 pandemisinin kontrol altına alınabilmesi ancak yaygın aşılama ve beraberinde hem tedavide hem de temas sonrası korunmada kullanılabilecek etkin antiviral tedavi geliştirilmesi ile mümkün olabilir. Aşılar enfeksiyonun yayılmasını, hastaneye yatış gerektiren ağır hastalık ve ölümü etkin şekilde önlemeye devam ederlerken; iyileşme süresini kısaltan, temaslı kişilerde enfeksiyonu, enfekte kişilerde semptomatik hastalığı önleyecek, evde kendi kendine ağızdan kullanılan etkin antiviral bir ilaç, aşılar ile sağlanılan bu etkiyi tamamlayıcı olacak, hastalıkla mücadelede önemli bir aşama kaydedilmesini sağlayacaktır. Kuzey yarıkürede sonbahar ve kış aylarında vaka sayılarında artıştan korkulurken böyle bir ilaç, sağlık sisteminin aşırı yüklenmesinin de önünü kesecektir. Ayrıca, antiviral ilaçlar, virüsün spike proteindeki mutasyonlar ile meydana gelen varyant değişikliklerine aşılar kadar duyarlı olmadığından; virüs, antiviral ilaçların etkisinden aşıların etkinliğinden kaçabildiği kadar kolaylıkla kaçamayacaktır. Henüz covid-19 için temas sonrası korunmayı sağlayan ve enfekte kişilerde semptomatik hastalık gelişimini önleyen; onay almış bir tedavi bulunmamakta. Bu nedenle içerisinde bulunduğumuz günlerde bilim insanları ve ilaç firmaları etkin bir antiviral geliştirilmesi için birbirleriyle yarış halindeler. Halen en azından üç ümit veren antiviral ilacın klinik çalışmaları devam etmekte.

Pfizer firmasının geliştirmiş olduğu PF-07321332 adlı ağızdan alınan deneysel antiviral, Covid-19 virüsünün proteaz enzimini etkisiz hale getirerek virüsün çoğalmasını önlüyor. İlaç, düşük doz ritonavir ile birlikte formüle edilmiş. Ritonavir, HIV enfeksiyonu tedavisinde kullanılan başka bir antiviral ilaç olup PF-07321332ün metabolizmasını yavaşlatarak ilacın daha yüksek düzeyde, daha uzun süre ile vücutta kalmasını sağlıyor. Düşük doz ritonavir ile birlikte formüle edilmiş halinin sağlıklı yetişkinlerde güvenilirlik, tolerabilite ve farmakokinetik özelliklerinin değerlendirildiği faz 1 çalışma 2021 Mart ayında tamamlandı. İlacın temas sonrasında enfeksiyonun önlenmesinde ve enfekte kişilerde semptomatik hastalık gelişiminin önlenmesindeki etkinliğinin değerlendirileceği faz 2/3 klinik çalışması (EPIC-PEP Study), Covid-19 tanısı kesinleşmiş ve ağır hastalık açısından riskli grupta etkinlik ve güvenilirliğinin değerlendirileceği faz 2/3 çalışması ( EPIC-HR Study), covid-19 tanısı kesinleşmiş standart riskli (altta yatan hastalığı bulunmayan, ağır covid-19 açısından riskli olmayan) hastalarda etkinlik ve güvenilirliğinin değerlendirileceği faz2/3 çalışması (EPIC-SR Study) çalışmaları başlatıldı ve halen devam etmekte. Bu klinik çalışmalarda ilaç başarılı ve güvenilir bulunduğu takdirde hastaneye yatış gerekmeksizin ağızdan alınabilecek. Böylece, hem tedavide hem de temas sonrası enfeksiyondan korunmada kullanılabilecek bir tedavi seçeneği elde edilmiş olacak.

Bir başka ilaç; Merck ve Ridgeback Biotherapeutics firmalarının işbirliği içerisinde geliştirilmesine destek verdikleri ağız yoluyla alınan molnupiravir isimli deneysel antiviral. Bu ilacın 18 yaş ve üzerindeki kişilerde temas sonrasında semptomatik hastalık gelişiminin önlenmesindeki etkinlik ve güvenilirliğinin değerlendirileceği faz 3 çalışması (MOVe-AHEAD Study) başlatılmış durumda. Çalışma global, plasebo kontrollü, çift kör, çok merkezli bir çalışma olarak yürütülüyor. Arjantin, Brezilya, Kolombiya, Fransa, Guatemala, Macaristan, Japonya, Meksiko, Peru, Filipinler, Romaya, Rusya, Güney Afrika, İspanya, Ukrayna, Amerika Birleşik Devletleri ve ülkemizde eş zamanlı olarak yürütülmekte Çalışmanın primer sonlanım noktası olarak 14 günlük süre sonunda laboratuvar olarak kanıtlanmış semptomatik Covid-19 gelişenlerin yüzdesi, yan etki gelişenlerin ve yan etki nedeniyle tedavi kesilmek zorunda kalınanların yüzdelerinin hesaplanması hedefleniyor.

Molnupiravir, (MK-4482/EIDD-2801) güçlü bir ribonükleosid analoğu. SARS-CoV 2 dahil olmak üzere bir çok RNA virüsüne etkili, bu virüslerin çoğalmalarını engelliyor. Diğer koronavirüslerden SARS CoV-1 ve MERS virüsleri üzerine de etkili. İlacın ayaktan 202 covid-19 hastası üzerinde denendiği erken çalışmasında, nazofarengeal viral klerensi hızlandırdığı ve viral yükü düşürdüğü, iyi tolere edildiği ve güvenilir olduğu gösterildi. Bu çalışmanın sonuçları ilacın hem tedavide hem de enfeksiyonun yayılımının engellenmesinde etkili olacağı yönünde.

Halen yürütülmekte olan klinik çalışmalarda hastaneye yatırılan hastalar üzerinde erken molnupiravir tedavisinin ağır covid-19’lu hastalarda viral klerens süresi üzerine etkisi, ayaktan covid-19 hastalarında ilacın ağır hastalık gelişimi ve ölümü önlemedeki etkinliğinin değerlendirilmesi planlanıyor. Ağızdan alınıyor olması ve hızlı etki göstermesi enfeksiyonun erken dönemlerinde kolaylıkla kullanılabileceğini ve potansiyel olarak büyük fayda sağlayabileceğini düşündürmekte.

Roche ve Atea Pharmaceuticals firmaları Haziran 2021’de işbirliği içerisinde geliştirilmesini destekledikleri ağız yoluyla alınan deneysel antiviral AT-527’nin klinik çalışmasının erken sonuçlarında ise, ilacın hastanede yatan orta seyirli ve kötü klinik sonlanım açısından yüksek riskli hastalarda viral yükte azalma sağladığını, hızlı ve kalıcı antiviral etkinlik gösterdiğini ve şu ana dek güvenilir bulunduğunu açıkladı. Firmalar ilacın hem temas sonrasında enfeksiyon gelişiminin önlenmesinde hem de hastalığın tedavi edilmesinde etkili olduğuna inanıyorlar.

Pandemiyle mücadelede ikinci yılı tamamlarken gelecek için ümit vadeden yeni gelişmeler söz konusu. Salgının kontrol altına alınabilmesinde aşılar, maske, sosyal mesafe ve el hijyeni gibi temel koruyucu uygulamalar esas olmakla birlikte geliştirilecek temas sonrasında enfeksiyonun önlenmesinde ve tedavide etkili, ağız yoluyla alınabilen, ucuz veya ücretsiz temin edilecek antiviral bir ilaç, aşılar ve temel korunma önlemleri ile elde edilen etkiyi tamamlayarak pandeminin kontrolünde bir dönüm noktası olacaktır.

Kaynaklar:

Covid Tedavisinde Ümit Vadeden Gelişmeler: Tedavi ve Temas Sonrası Korunmada kullanılabilecek Etkin Bir Antivirale Ne Kadar Yakınız?

Görüşlerinizi Paylaşın