X
Kelime:
Kategori:
Tarih:
RadDatePicker
Open the calendar popup.
ile
RadDatePicker
Open the calendar popup.
 

Covid-19’da Belirtiler Değişiyor mu? Hastalık Seyri Sırasında Bildirilen Ağız İçi, Dil ve Cilt Belirtileri Aşılılarda ve Geçirenlerde Enfeksiyon Sıklığı ve Klinik Seyir

Covid-19’da Belirtiler Değişiyor mu? 
Hastalık Seyri Sırasında Bildirilen Ağız İçi, Dil ve Cilt Belirtileri
Aşılılarda ve Geçirenlerde Enfeksiyon Sıklığı ve Klinik Seyir

Covid-19 semptomları hafif belirtilerden ağır hastalığa kadar değişebilir. En sık rastlanan belirtiler, baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk, kas ağrıları, tat ve koku kaybı, burun akıntısı/tıkanıklığı, öksürük, kas ağrıları, boğaz ağrısı, ateş, üşüme, diyare, bulantı, kusma, öksürük, solunum sıkıntısı, nefes darlığıdır. Belirtiler kişiden kişiye veya aynı kişide zaman içerisinde değişiklik gösterebilir. Semptomlar genellikle enfeksiyondan 2-14 gün, ortalama 5 gün sonra gelişir. En erken belirtiler sıklıkla halsizlik, baş ağrısı, boğaz ağrısı veya ateş, tat ve/veya koku kaybıdır. Nefes almada zorluk, sebat eden göğüs ağrısı veya göğüste baskı hissi, yeni gelişen bilinç bulanıklığı, uykuya meyil, dudaklarda ve yüzde morarma gibi belirtiler ağır covid seyri açısından uyarıcı olup, bu belirtilerin varlığında en yakın sağlık kuruluşuna baş vurulması gereklidir.

Yayınlarda bilinen belirtilerin dışında Covid-19 seyri sırasında çeşitli cilt lezyonlarının, ağız içi ve dilde lezyonların görüldüğü bildirilmektedir. Bunlar arasında ağız kuruluğu, ağızda ve dilde ülserler, dilin yüzeyinde beyaz plak oluşumu ve bazı bölümlerinde papillaların yok olmasıyla, etrafı beyaz yüksek kenar ile çevrili parlak kırmızı yamalar, tuhaf çizgi ve şekiller ile kendini gösteren “covid-dili” veya “coğrafik dil” ile daha çok çocuklarda ve ergenlerde görülen “covid parmağı” olarak adladırılan sıklıkla ayak parmaklarında görülmekle birlikte el parmakların da da görülebilen ağrısız veya ağrılı ya da kaşıntılı döküntü ve/veya içi sıvı dolu keseciklerin oluşumu ile giden cilt tutulumları dikkati çekmektedir.

Dil ve ağız içindeki lezyonların virüsün direk etkisine bağlı mı yoksa hastalığa karşı vücudun vermiş olduğu bağışık yanıt sonucunda mı veya hastalığa bağlı genel düşkünlük nedeniyle mantar enfeksiyonu gibi fırsatçı patojenlerin tabloya eklenmesiyle mi geliştiği, hastalığın ilk belirtilerden olup olmadığı netlik kazanmamıştır.

Covid parmağı ise virüsün direk etkisinden çok bağışıklık sistemimizin enfeksiyona karşı vermiş olduğu yanıt sonucunda, bağışıklık sistemimizin kendi dokularımızı yanlışlıkla yabancı olarak algılanmasına bağlı geliştiği düşünülmektedir.

Cilt lezyonları erken dönemde, akut enfeksiyon sırasında veya enfeksiyondan çok sonra gelişebilir.

Covid parmağı bazen haftalarca, aylarca devam etmektedir. Etkilenenlerin çoğunda sıklıkla bilinen diğer covid-19 belirtileri yoktur. Bu tip bilinen belirtilerin dışındaki belirtiler varlığında ayırıcı tanıda Covid-19 göz önünde bulundurulmalıdır. Uzmanlar, covid parmağının pandeminin erken dönemlerinde daha sık saptandığını, delta varyant enfeksiyonunda daha düşük sıklıkta görüldüğünü bu durumun aşılanma ve geçirilmiş enfeksiyona bağlı gelişen toplum bağışıklığı ile ilişkili olabileceğini bildirmekteler.

Öte yandan tam tersine Covid-19, bazı kişilerde belirtisiz veya ateş olmadan hafif belirtilerle de seyredebilir, kişiler hasta olduklarının farkına varmayabilirler. Maske, sosyal mesafe ve el hijyeni gibi temel kurallara uyulmaması durumunda enfeksiyonu başkalarına bulaştırabilirler. Bu nedenle temel korunma önlemlerine her zaman uymak son derece önemlidir.

Kullanımda olan Covid-19 aşıları enfeksiyonu %100 önlemez,aşılı kişiler de enfekte olabilirler. Ancak bu çok sık rastlanılan bir durum değildir. Aşılılarda enfeksiyon genellikle belirtisiz veya daha hafif belirtilerle seyrettiğinden enfeksiyon sıklığı net olarak bilinmemektedir. Şimdiye kadar yapılan çalışma sonuçları tam doz aşılanmış kişilerde, enfeksiyon gelişme olasılığının 8 kat, hastaneye yatış ihtiyacı ve ölüm olasılığının ise 25 kat daha az olduğunu göstermektedir. Delta varyantı ile enfekte olan aşılı kişilerin burun ve boğazlarında aşısız kişilerle benzer sayıda virüs taşıdıkları ancak burun ve boğazlarındaki virüs sayısı daha çabuk azaldığından bulaştırıcılık sürelerinin daha kısa olduğu gösterilmiştir. Amerikan hastalık kontrol merkezleri (CDC), covid-19 geçiren bir kişi ile riskli teması olanların aşılı olsalar dahi temastan 3-5 gün sonrasında covid-19 için test yaptırmalarını, temas sonrası 14 gün süreyle semptomlar açısından kendilerini takip etmelerini önermektedir.

Öncesinde covid-19 geçirenlerde zaman içerisinde bağışıklığın azalmasıyla birlikte nadiren reenfeksiyon gelişebilmektedir. Günümüze dek bildirilen reenfeksiyon olguları sınırlı sayıdadır. Bir çalışmada reenfeksiyon olasılığının ilk kez enfekte olma olasılığından 5 kat daha az olduğu ve reenfeksiyon olgularının çoğunun daha hafif seyirli olduğu bildirilmektedir. Mayıs 2021’de British Medical Journal’da yayınlanan başka çalışmada ise genetik inceleme ile kanıtlanmış 17 reenfeksiyon olgusundan altta yatan bağışıklık sistemini baskılayıcı hastalığı bulunan bir olguda reenfeksiyon ilk hastalıktan daha ağır seyretmiş bu olgunun covid-19 nedeniyle kaybedildiği bildirilmiştir. Kalan 16 olgunun 11’inde (%68,8) reenfeksiyon ilk atakla benzer şiddette, 2 olguda (%12,5) ise daha hafif seyretmiştir.

Covid-19 geçirenlerde tekrar covid-19 geçirme riskinin, aşılananlara oranla iki kat fazla olduğu gösterilmiştir. Aşılanma yeniden enfekte olma riskini azaltır. Geçirilmiş enfeksiyon sonrasında koruyuculuğun süresi kesin olarak bilinmediğinden iyileştikten 3 ay sonrasında bir doz mRNA aşısı uygulanması dünya genelinde kabul edilen uygulamadır. CDC, kişilerin covid-19 geçirme öyküsünden bağımsız olarak mutlaka aşılanmalarını önermektedir.

Kaynaklar:

https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/coronavirus/coronavirus-symptoms-frequently-asked-questions

https://www.bbc.com/news/health-58801462

https://covid.joinzoe.com/post/covid-tongue

https://covidskinsigns.com/

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1201971220304471

https://publichealth.jhu.edu/2021/new-data-on-covid-19-transmission-by-vaccinated-individuals

https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/effectiveness/why-measure-effectiveness/breakthrough-cases.html

https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/your-health/reinfection.html

https://www.healthline.com/health-news/covid-19-pandemic-what-we-know-about-coronavirus-reinfections#Reinfections-occur,-but-most-people-are-protected

https://jim.bmj.com/content/69/6/1253

https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/faq.html

 

Görüşlerinizi Paylaşın