COVID-19 Tedavisinde Neredeyiz?
Dünyanın dört bir yanındaki bilim adamları, COVID-19 olarak bilinen yeni koronavirüs hastalığı için aşılarla engel olmaya çalışmanın yanı sıra potansiyel tedaviler üzerinde de çalışıyorlar.
Elbette bu virüse özel ilaçların geliştirilmeye çalışılmasının yanı sıra daha önce başka virüsler veya diğer patojenler için kullanımı onaylanmış ilaçlar da deneniyor. Bu hastalık için farklı özelliklerde 4 grup ilaç üzerinde çalışılıyor
Anti-viraller, viral enfeksiyonların tedavisinde kullanılan ilaçlardır. Bazı anti-viraller belirli virüsleri hedef alırken, diğerleri bir çok virüse karşı kullanılabilmektedir.
Bu tür ilaçlar, virüsün konakçı hücrelere girmesini önlemek, virüs partiküllerin çoğalmasını engellemek gibi farklı şekillerde çalışabilir.
Remdesivir (Veklury): On yıl önce geliştirilen remdesivir, 2014'te Ebola'ya karşı yapılan klinik çalışmalarda başarısız olmuştu ama araştırmalarda farklı bir coronavirüs tipi olan MERS’de virüsü bloke ettiği gösterildi. Nisan ayında, ABD Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü (NIAID) tarafından denetlenen bir remdesivir çalışmasından elde edilen ön verilere göre FDA 1 Mayıs'ta Şiddetli COVID-19'u olan hastanede yatan hastalar için remdesivir'in acil kullanımı için onay verdi. Ağustos ayında EUA, çocuklar da dahil olmak üzere hastanede yatan tüm COVID-19 hastalarında ilacın kullanımına izin verilmesi gerektiğini raporladı. Ekim ayında ise New England Journal of Medicine'de yayınlanan bir faz 3 çalışmasının sonuçları, remdesivir'in COVID-19 hastalarının hastanede kalış süresini yaklaşık 5 gün kısalttığını gösterdi. 22 Ekim'de FDA yetişkinlerde ve 12 yaş ve üstü çocuklarda COVID-19 için bir tedavi olarak kullanımını onayladı.
Diğer taraftan remdesivir'in etkili olmadığını iddia eden yayınlar da vardır. Mayıs ayında Lancet'de yayınlanan bir klinik araştırmada remdesivir alan katılımcıların plasebo alanlara kıyasla hiçbir fayda göstermediğini bildirmiştir.
Ekim ayında yayınlanan bir DSÖ denemesinin ilk sonuçları da remdesivir'in insanların hastanede kalış süresi ve ölme riskleri üzerinde hiçbir etkisi olmadığını ortaya koymuştur. Remdesivir ayrıca dünya çapında birçok COVID-19 klinik denemesinde de diğer ilaçlarla kombine olarak test edilmektedir.
Eylül ayının ortasında, remdesivir ve anti-inflamatuar ilaç baricitinib’in birlikte kullanımının COVID-19 olan kişiler için hastanede kalma süresini kısalttığı açıklanmıştır. Baricitinib adı altında satılan Olumiant, romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklar için zaten kullanılmaktadır. İlaç ayrıca orta ve şiddetli COVID-19'u olan çocuklarda da test edilmektedir .
Kasım ortasında, FDA yetkilileri, baricitinib-remdesivir kombinasyon tedavisinin hastanede yatan yetişkinler ve ilave oksijene ihtiyacı duyan çocukların tedavisi için acil kullanımına izni vermişlerdir.
AT-527: Mayıs ayında faz 2 denemelerine başlanan bir ilaçtır. İlaç orta derecede COVID-19 ile hastaneye kaldırılan kişilerde test edilmiştir. İlacın önümüzdeki yıl hastane ortamı dışında test edilmesi ve yakın zamanda koronavirüse maruz kalan kişilerde ilacın işe yarayıp yaramayacağının test edilmesi planlanmaktadır.
EIDD-2801: Bu ilaç, Emory Üniversitesi'ne ait kar amacı gütmeyen bir biyoteknoloji şirketinde bilim adamları tarafından oluşturuldu. Farelerde yapılan araştırmalar , SARS-CoV-2 dahil olmak üzere birden fazla koronavirüsün replikasyonunu azaltabileceğini gösterdi. Faz 1 çalışmaları Nisan ayında başlayan ilacın Temmuz ayında faz 2 çalışmaları yapıldı. Remdesivir'den farklı olarak, EIDD-2801 ağızdan alınabilir olduğu için ilacın daha fazla insana ulaştırılabileceği düşünülmektedir.
Favipiravir: Japonya tarafından üretilen bu ilaç, grip tedavisi için ABD dışındaki bazı ülkelerde onaylanmıştır. Japonya, ilacı hafif veya orta derecede COVID-19 olan kişilerde klinik deneme testi için 43 ülkeye gönderiyor . Kanadalı araştırmacılar ise ilacın uzun süreli bakım evlerinde salgınlarla mücadeleye yardımcı olup olmayacağını test ediyorlar. Eylül ayında Mart ayında başlayan 3. faz denemesinin sonuçlarını yayınladı . İlacı alan COVID-19 hastaların plesaboya göre iyileşme süresinin kısalttığı gösterilmiştir. Japonya'da COVID-19 tedavisi için onay bekliyor.
Fluvoxamine: Bu ilaç zaten obsesif / kompulsif bozukluğu olan kişileri tedavi etmek için kullanılan bir ilaçtır. Kasım ortasında 152 katılımcılı bir çalışmada COVID-19 semptomlarını hafifletmede etkili olduğu bildirdi.
Kaletra: HIV tedavisinde kullanılan iki ilacın ( lopinavir ve ritonavir) kombinasyonudur. Bu ilaç kombinasyonunun SARS-CoV-2'ye karşı da işe yarayıp yaramadığını görmek için klinik denemeler yapılıyor. Karışık sonuçlar var. 4 Mayıs'ta yayınlanan küçük bir çalışmada lopinavir / ritonavirin, standart tedavi alanlara kıyasla hafif veya orta derecede COVID-19 olan kişilerde sonuçları iyileştirmediğini yayınlandı. New England Journal of Medicine'de 7 Mayıs'ta yayınlanan bir başka çalışma , ilaç kombinasyonunun şiddetli COVID-19'u olan kişiler için de etkili olmadığını buldu. Ama başka bir çalışma iki ilaç (ribavirin ve interferon beta-1b) ile birlikte lopinavir / ritonavir verilen kişilerin virüsü vücutlarından temizlemek için daha az zaman harcadıklarını bulmuşlardır. Bu çalışma da 8 Mayıs'ta Lancet'de yayınlandı. Ekim ayında yayınlanan çalışmada ise ilaç kombinasyonunun COVID-19 hastalarında ölüm riskini, hastanede kalış süresini veya mekanik ventilasyon ihtiyacını azaltmadığını gösterdi.
Merimepodib (VX-497): İlacın daha önce antiviral ve immün baskılayıcı etkilere sahip olduğu gösterilmiştir. Hepatit C'ye karşı test edilmiş ama yalnızca hafif etkileri gösterilmiştir. İlacın 2. faz denemeleri ağır COVID-19'u olan kişilerde, remdesivir ile merimepodib veya remdesivir ve bir plasebo alacak şekilde yapılmaktaydı ama ilacın güvenliğiyle ilgili endişelerin ardından 2. faz denemeleri Ekim ayında sonlandırdı .
Niklosamid: 50 yıldan uzun zamandır tenya tedavisinde kullanılan ilaç COVID-19 hastalarına yardımcı olup olmadığını görmek için 2. ve 3. Faz denemeleri yapılıyor. Daha önceki çalışmalar, ilacın antiviral ve immün modüle edici aktivitelere sahip olduğunu göstermişti.
Umifenovir (Arbidol): Bu antiviral, lopinavir / ritonavir ilacı ile birlikte COVID-19 için bir tedavi olarak test edilmektedir. Bu üçlü kombinasyonunun COVID-19 iyileştirmede çok etkili olmadığı bildirildi. Temmuz’da Arbidol'ün COVID-19'lu kişilerde sonuçları iyileştirmediği bulundu.
Molnupiravir (MK-4482 ve EIDD-2801 ) , ağızdan alınabilir ve influenza tedavisi için geliştirilmiş deneysel bir antiviral ilaçtır . Sentetik nükleosit türevi N4-hidroksisitidinin bir ön ilacıdır ve viral RNA replikasyonu sırasında kopyalama hataları yoluyla antiviral etkisini gösterir. SARS , MERS ve SARS-CoV-2 dahil olmak üzere koronavirüslere karşı da etkinlik gösterilmiştir . İlaç Emory Üniversitesi'nde geliştirildi . Mart 2020'de SARS-CoV-2'ye karşı aktif olduğu tespit edildikten sonra molnupiravir, Birleşik Krallık ve ABD'deki sağlıklı gönüllülerde "Güvenlik, Tolere Edilebilirlik ve Farmakokinetik" için bir ön insan çalışmasında test edilmiştir. Haziran 2020'de ilacın COVID-19 tedavisi olarak etkinliğini test etmek için Faz II denemelerine geçtiğini duyuruldu.19 Ekim 2020'de hastanede yatan hastalara odaklanan faz 2/3 denemesine başladı. 3 Aralık 2020'de Nature dergisinde, Covid-19 ile enfekte olan gelinciklerin Molnupiravir ile tedavisi üzerine bir çalışmanın sonuçları hakkında bir makale yayınlandı. Çalışma, enfekte gelinciklere ağızdan uygulandığında ilacın "etkili" olduğunu ve 24 saat içinde virüsün bulaşmasını engellediğini buldu.
Monoklonal antikorlar, laboratuvar yapımı moleküllerdir ve vücudun bağışıklık sistemi tarafından üretilen antikorlar gibi, bağışıklık sistemini bir virüse saldırması için tetikler. SARS-CoV-2 gibi belirli bir istilacıyı hedef alır.
AZD7442: Anti-SARS-CoV-2 antikor ilacı AZD7442'nin 3. faz denemelerine başlamak için Ekim ayında fon aldı . Bir çalışma, ilacın 12 aya kadar koruma sağlayıp sağlamayacağını inceleyecek. İlaç, Vanderbilt Üniversitesi Tıp Merkezi tarafından keşfedilen ve Çin'in Wuhan kentinden bir çiftin kanından izole edilen iki antikordan yapılmıştır .
CT-P59: Monoklonal antikor tedavisi CT-P59 için Ekim ayında bir faz 3 denemesine başladı . İlacın enfeksiyonu önleyip önleyemeyeceğini görmek için COVID-19'lu bir kişiyle yakın temas halinde olan kişilerde test ediliyor.
EB05: Monoklonal antikor ilacı EB05'in faz 2 denemesini başlatmak için onay aldı . İlacın akut solunum sıkıntısı sendromu (ARDS) ile ilişkili aşırı aktif bağışıklık tepkilerini azaltabileceği düşünülüyor.
Eli Lilly: Ekim ayı başlarında Eli Lilly , iki antikor içeren yeni bir tedavinin SARS-CoV-2 seviyelerini düşürmede umut verici sonuçlar gösterdiğini bildirdi . Tedavi, hastaneye kaldırılmamış COVID-19 hastalarına verildi. Sonuçlar New England Journal of Medicine'de yayınlandı . Antikorları alan kişiler, 11 gün sonra virüs seviyelerini önemli ölçüde düşürdü. Ayrıca, aktif olmayan bir plasebo alan katılımcılara kıyasla semptomların şiddeti daha daha azdı. Ekim ayının ortasında, potansiyel güvenlik endişeleri nedeniyle Eli Lilly antikorunun 3. aşama denemesini duraklattı . İlaç, antiviral remdesivir ile kombinasyon halinde test ediliyordu. Kasım ayı ortasında Eli Lilly bamlanivimab ilacı Hastaneye yatma veya şiddetli semptomlar riski altında olan hafif ve orta derecede COVID-19 semptomları olan kişilerde kullanım için FDA'dan bir acil kullanım izni aldı.
Regeneron Pharmaceuticals Inc. , iki antikor kombinasyonunu dört grupta test ediyor : COVID-19 ile hastaneye kaldırılan kişiler; hastalığın semptomları olan ancak hastaneye kaldırılmayan kişiler; COVID-19 ile hastalanma riski yüksek sağlıklı insanlar; ve COVID-19'lu biriyle yakın teması olan sağlıklı insanlar. 7 Ekim'de FDA'dan antikor karışımı veya "kokteyl" için acil durum onayı istedi . Duyuru, Başkan Trump'ın COVID-19 ilacıyla tedavi edilmesinden birkaç gün sonra geldi. Regeneron yetkilileri, başlangıçta 50.000 kişi için dozların mevcut olacağını söyledi. Ekim ayının ortalarında şirket , antikor karışımının hamster ve al yanaklı makak maymunlarını içeren bir klinik deneyde iyi performans gösterdiğini bildirdi. Ekim ayının sonlarında şirket , potansiyel güvenlik endişeleri nedeniyle 2. ve 3. faz denemelerine yüksek seviyelerde ek oksijene ihtiyaç duyan katılımcıları kabul etmeyeceğini duyurdu .
Sorrento Therapeutics. Mayıs ayında SARS-CoV-2'yi bloke etmede erken testlerde etkili olan bir antikor ilacına sahip olduğunu duyurdular. İlacın potansiyel olarak COVID-19 hastalarını tedavi etmek ve enfeksiyonu önlemeye yardımcı olmak için kullanılabileceğini iddia ediyorlar. Eylül ayında yayınlanan bir ön baskı araştırması , antikorun SARS-CoV-2 ile enfekte olan Suriye hamsterlerini koruduğunu buldu.
COVID-19'lu bazı kişilerde, bağışıklık sistemi sitokin adı verilen büyük miktarlarda küçük proteinler salgılayarak aşırı hızlanır. Bu " sitokin fırtınası " şiddetli COVID-19'u olan bazı kişilerin ARDS geliştirmesine ve ventilatör ihtiyacına eden olur. İlaçların sitokin fırtınasını bastırıp bastırmayacağını ve ARDS'nin şiddetini azaltıp azaltamayacağını görmek için klinik çalışmalarda birkaç bağışıklık baskılayıcı ilaç test edilmektedir.
Deksametazon: Ucuz bir ilaç olan kortikosteroid başka durumlar için zaten onaylanmıştır ve oral veya intravenöz olarak verilebilir. New England Journal of Medicine'de Temmuz ayında yayınlanan ilk sonuçlar , orta doz deksametazonun, COVID-19 ile hastaneye kaldırılan ve ek oksijen alan ancak ventilatörde olmayan kişilerde ölümü azalttığını bulmuştur.
Test edilen diğer ilaçlar arasında romatoid artrit için bir ilaç olan baricitinib ve IL-6 inhibitörleri bulunur .
Remdesivir ile birlikte baricitinib kullanımı iyileşme süresini kısaltabildiği Ekim ayında raporlanmıştır. En büyük faydası ilave oksijen veya noninvaziv ventilasyon alanlarda görüldü.
Ekim ayında, üç immün modülatörden: infliksimab; abatacept, ve cenicriviroc 3. Faz denemeleri başlamıştır.
Araştırmacılar ayrıca virüsü hedef alan veya COVID-19'un komplikasyonlarını tedavi etmenin başka yollarını da arıyorlar.
Apilimod: Temmuz ayı sonlarında Yale Üniversitesi , apilimod olarak bilinen bir ilaç üzerinde bir deneme yaptığını duyurdu .İlacın otoimmün hastalıklar ve foliküler lenfoma tedavisinde güvenli olduğu biliniyor. Ön araştırmalarının apilimod'un yeni koronavirüsün hücresel girişini engelleyebileceğini gösterdiğini söylediler. İlaç, FDA tarafından hızlı izleme statüsü kazandı.
Kan sulandırıcılar: Eylül ortasında, ABD'li araştırmacılar COVID-19'u tedavi etmek için kan sulandırıcıları kullanma olasılığını incelemek için iki klinik çalışma başlattıklarını açıkladılar. Bir deneme, hastaneye kaldırılan COVID-19 hastalarına odaklanırken, diğeri hastaneye kaldırılmayan COVID-19 hastalarına odaklanacak.
Kannabinoid ARDS-003. Eylül ayının ortasında, COVID-19'u tedavi etmek için sentetik bir kanabinoid ilacın faz 1 denemesini başlatmak için FDA onayı aldıklarını açıkladılar .İlacın şiddetli COVID-19'u olan kişiler için en yaygın ölüm nedeni olan ARDS'ye karşı koruma sağlayabileceğini söyledi.
Sitagliptinin: Eylül ayı sonlarında, araştırmacılar , COVID-19 nedeniyle hastaneye kaldırıldıktan sonra ilaç verilen tip 2 diyabetli kişilerde bir diyabet ilacı Sitagliptinin ölümü azalttığını ve klinik sonuçları iyileştirdiğini bildirildi. Araştırmacılar, sitagliptinin COVID-19 gelişen tip 2 diyabeti olmayan insanlara da yardımcı olabileceğini iddia ediyorlar.
İbuprofen: Haziran ayı başlarında bilim adamları , ağrı kesici ilaçların COVID-19 ile hastaneye kaldırılan kişiler için kullanılıp kullanılamayacağını görmek için klinik bir araştırma başlattı. Teorileri, ibuprofenin anti-enflamatuar niteliklerinin, hastalıkla ilişkili solunum güçlüklerini hafifletmeye yardımcı olabileceğidir.
İnterferon beta. Temmuz ortasında, araştırmacılar, interferon beta adı verilen bir proteinle yapılan ilk testlerde başarılı olduklarını bildirdiler. Vücut bu proteini viral enfeksiyonlar sırasında üretir. Araştırmacılar, proteinin bir bağışıklık tepkisini uyarma umuduyla SARS-CoV-2 enfeksiyonu olan birinin akciğerlerine doğrudan solutulabileceği ve hastalarda ciddi bir hastalık formu geliştirme olasılığını %79 azalttığını iddia ediyorlar. Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan bir araştırmanın ön sonuçları, interferon betanın COVID-19 hastalarına yardımcı olmadığını gösterdi.
INNA-051 Burun spreyi: Eylül ayı sonlarında soğuk algınlığı ve gribi tedavi etmek için kullanılan bir burun spreyinin, hayvanlar üzerinde yapılan bir çalışmada SARS-CoV-2 replikasyonunu azaltmada oldukça etkili olduğunu bildirdi . İnsan denemelerinin yakında başlaması planlanıyor.
Nitrik oksit. Ekim ayında, vücutta nitrik oksit üretimini uyaran oral bir pastil olan NOviricid'in 2B ve 3A aşamasında ayakta klinik çalışmasına başlama planlarını duyurdu . Çalışma, COVID-19'dan orantısız bir şekilde etkilenen bir grup olan Afrikalı Amerikalıları hedefliyor. Daha önceki araştırmalar , nitrik oksidin kan damarı işlevini iyileştirerek COVID-19 için bir tedavi olarak işe yarayabileceğini düşündürmüştü. Ayrıca belirli virüslerin çoğalmasını engelleyebilir.
Hidroksiklorokin ve klorokin. Bu ilaçlar, Mart ayı sonunda FDA'dan acil kullanım izni aldı.15 Haziran'da iptal edildi. Çünkü COVID-19 hastalarına yardımcı olmadığı ve ciddi sağlık risklerine neden olmuş olabileceği gösterildi.
İvermectin: Geniş bir biyoaktivite yelpazesine sahip bir ilaçtır.Parazit enfeksiyonlarının tedavisi için 30 yıldan fazla süredir kullanılmaktadır.SARS-CoV-2 için olası hedef ilaç olarak kabul edilmektedir ve kapsamlı araştırma altındadır. İvermektinin virüslere etkisi ilk defa test edilmiyor; Zika, Influenza, Chikungunya, Sarı humma, Dang virüsü, Japon ensefalit ve BK polyomavirus gibi çeşitli virüslere karşı güçlü in vitro antiviral etkileri gösterilmiştir. İvermektinin SARSCoV2'yi virüsün replikasyonunu (üremesini) ve dolayısıyla viral yüke viral IMPα/β1 üzerinden etki gösterdiği düşünülüyor.SARS-CoV-2 ile enfekte Vero-hSLAM hücrelerinde tek bir ivermektin dozu ile 48 saatte viral RNA'da ∼5000 kat azalma sağlayabildiğini bulmuşlar. Ivermektin-Doksisiklin ve Hidroksiklorokin-Azitromisin ile karşılaştırılan çalışmada Ivermektin-Doksisiklin kombinasyonun semptomatik rahatlama konusunda daha başarılı bulmuşlar. İvermektin hafif/orta derece COVID19 hastalığı tedavisi için daha iyi bir seçim olduğu sonucu alınmış. SARS-CoV-2 ile enfekte hastalarda ivermektinin klinik etkinliği ve faydası, tamamen yeni bir virüsle uğraştığımız için henüz tahmin edilemez. SARS-CoV-2'yi tedavi etmek için ivermektinin etkinliğini araştıran iyi tasarlanmış büyük ölçekli klinik çalışmaların sonuçları beklenmektedir