Covid-19 İle Mücadelede Yeni Ufuklar:
Dünya Sağlık Örgütü Önderliğinde Global Dayanışma,
Solıdarıty Plus Çalışması
Covid-19 salgını ile mücadelede etkin ve ulaşılabilir tedavilerin geliştirilmesi kritik bir ihtiyaçtır. Bu amaçla, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve ortakları tarafından ağır COVID-19 nedeniyle hastanede yatan hastalarda test edilmemiş tedavileri karşılaştırmak için çok uluslu Faz III-IV klinik çalışma olan Solidarity Trial (Yeni Tedaviler İçin Dayanışma Çalışması) adıyla bir çalışma başlatılmıştı. Çalışmanın ilk kısmında hastanede yatan covid-19 hastalarının tedavisinde remdesivir, hidroksiklorokin, lopinavir and interferon denendi. Ancak bu ilaçların Covid-19 nedeniyle yatan hastalar üzerinde tedavi edici etkinliğinin olmadığı veya çok az olduğu görüldü. Çalışmanın ilk kısmında denenen ajanların etkisiz bulunmasından sonra DSÖ, aynı amaçla Ağustos 2021 başında hastanede yatan covid-19 hastalarında artesunat, infliximab ve imatinib’den oluşan üç yeni ilacın tedavi etkinliğinin değerlendirileceği Solidarity PLUS Çalışması’nın başlatıldığını duyurdu. Bu üç ilaç, yatan covid-19 hastalarında ölüm riskini önleyici potansiyelleri nedeniyle bağımsız bir uzmanlar grubu tarafından tedavide denenmek üzere seçildi. Esasında bu ilaçlar önceden beridir başka hastalıkların tedavisinde kullanılmakta olan bilinen ilaçlar. Artesunat ağır sıtma tedavisinde, initimab bazı kanserlerin, infliximab ise Chron Hastalığı ve Romatoid Artrit gibi immünolojik bazı hastalıkların tedavisinde halen kullanımdalar. İlaçlar üretici firmaları tarafından çalışmada kullanılmak üzere bağışlandı.
Artesunat Bir Artemisin türevi. Sıtma ve diğer bazı paraziter hastalıkların tedavisinde 30 yıldan beri kullanılan güvenilir bir ajan. “DSÖ Covid-19 Tedavi Tavsiye Grubu”, anti-inflamatuar özelliklerinden dolayı bu ilacın covid-19 tedavisinde denenmesini önerdi. Bu çalışmada, ağır sıtma tedavisi için kullanılan dozla aynı dozda, 7 gün süreyle damardan (intravenöz) uygulanıyor.
İmatinib, tirozin kinaz inhibitörü. Bazı kanserlerin tedavisinde ağızdan kullanılan bir kemoterapötik. Çalışmada 14 gün süreyle ağızdan, standart idame dozunda kullanılıyor. Bu doz, hematolojik malignitesi olan hastalarda kullanılan en düşük doz olup bu hasta grubunda uzun süreler güvenle kullanılıyor. Deneysel çalışmalar ve erken klinik çalışmalardan elde edilen veriler İmatinib’in pulmoner kapiller kaçağı düzelttiği yönünde. Hollanda’da yapılan randomize klinik bir çalışmada imatinib’in güvenilir olduğu ve hastanede yatan Covid-19 hastalarında klinik yarar sağlayabileceği gösterildi.
İnfliximab, Johnson & Johnson Firması tarafından üretilen, otoimmün hastalıkların tedavisinde kullanılan Tümör Nekrozis Faktör Alfa (TNF- alfa) inhibitörü, insanda TNF-alfayı tanıyan kimerik monoklonal bir antikor. Otoimmün inflamatuar hastalıkların tedavisinde 20 yılı aşkın süredir kullanılan bir ajan. Covid-19 için yüksek riskli yaşlı hasta grubunda dahi güvenilirliği ve etkinliği kanıtlanmış geniş antiinflamatuar spektruma sahip bir terapötik. Bu çalışmada damardan (intavenöz) tek doz olarak kullanılmakta. Bu doz Chron Hastalığı’nın tedavisi için kullanılan standart doz ve Chron hastalarında uzun süre güvenle kullanılabiliyor.
Solidarity PLUS Çalışması, DSÖ’e üye ülkeler arasında en büyük işbirliği platformuna sahip global, çok uluslu, 52 ülkede 600’den fazla hastanenin, binlerce araştırmacının katıldığı bir çalışma. Solidarity PLUS fazına, çalışmanın ilk fazına (Solidarity Çalışması) katılan ülkelere ek olarak 16 yeni ülke daha katılmış durumda. Çalışma, eş zamanlı olarak aynı protokolü kullanan çok sayıda tedavi sürecinin değerlendirilebilmesine imkan sağlıyor. Binlerce hasta üzerinden toplanacak veriler sayesinde, çalışma kapsamındaki ilaçların mortalite üzerinde orta düzeyde bile olsa her hangi bir etkisinin olup olmadığını saptamak mümkün olacak. Çalışma süresince denenen ilaçlardan herhangi birisi etkisiz bulunacak olursa, etkisiz bulunan ilacın çalışma dışı bırakılması ve yerine yeni tedavilerin çalışmaya dahil edilmesi mümkün olacak. Bu çalışma sayesinde dünya üzerinde pek çok araştırmacının Covid-19 ile ilgili araştırmalara bilimsel katkı ve kaynak sağlaması gerçekleşecek.
Prof. Dr. Deniz Atakent
Kaynak:
https://www.who.int/news/item/11-08-2021-who-s-solidarity-clinical-trial-enters-a-new-phase-with-three-new-candidate drugs#:~:text=The%20World%20Health%20Organization%20(WHO,in%20hospitalized%20COVID%2D19%20patients.