X
Kelime:
Kategori:
Tarih:
RadDatePicker
Open the calendar popup.
ile
RadDatePicker
Open the calendar popup.
 

Ergenlik Döneminde Madde Kötüye Kullanımı

Ergenlik Döneminde Madde Kötüye Kullanımı

Ergenlik Döneminde Madde Kötüye Kullanımı 

Bağımlılık Yapıcı Maddelerden Uzak Durması için Çocuğunuza Yardım Edin

Bağımlılık yapan maddeler, özellikle ilk denendikleri dönemde, kullanılan doza bağlı olarak daha çok uyarıcı etki yaparlar. Merkezi sinir sistemini uyuşturan etkileri yüksek dozlarda ortaya çıkar. Bu nedenle “uyuşturucu bağımlılığı” olarak isimlendirilmeleri kokain ve amfetamin gibi uyarıcı maddelerin bağımlılık yapmayacağı algısı ile uyarıcıları deneme kararsızlığı içindeki gençler için yanıltıcı olabilmektedir.

Madde Kötüye Kullanımı Nedir? 

Madde kötüye kullanımı belirli psikoaktif ilaçların insanda yaptıkları haz verici davranışsal etkileri nedeniyle, tıbbi bakımdan gereksiz bir şekilde ve kişinin kendi inisiyatifiyle, olumsuz sonuçlarına ve toplumsal olarak kabul görmeyen bir durum olmasına rağmen kullanılmasıdır. Hekimlikte ilaç niteliğinde olmayan psikoaktif maddelerin de kötüye kullanım potansiyeli nedeniyle ilaç kötüye kullanımı teriminden çok madde kötüye kullanımı terimi daha doğru bir tanımlama olacaktır. Madde kötüye kullanımının karşı konulamaz bir istekle sürdürülmesi alışkanlık, maddenin tekrarlayan kullanımları sonucunda ortaya çıkan ve yoksunluk etkilerinin ortaya çıkmaması için madde kullanımının sürdürülmesini zorunlu kılan durum ise bağımlılık olarak tanımlanır.

Madde kötüye kullanımını deneyen gençler, bu tür maddelerin kullanımının olumsuz sonuçlarını ve bu durumun sosyal kabul görmeyen bir durum olduğunu bilmelerine rağmen çoğu kez bilerek sağlık ve güvenliklerini risk altına atarlar. Ergenlik dönemi genellikle zararlardan etkilenmezlik hissinin baskın olduğu bu nedenle sonuçları düşünülmeden eyleme geçildiği ve dolayısıyla madde kötüye kullanımı gibi tehlikeli risklerin kolay alınabildiği bir dönemdir.

Ergenlik döneminde madde kötüye kullanımının, çocuğun tüm yaşamına yansıyacak etkileri olabilir. Çocuklarımızın sağlıklı tercihler yapması ve kötüye kullanım potansiyeli olan maddelerden uzak durmasının sağlanması önemli bir toplumsal sorumluluktur. Bu yazının amacı çocuklarımızın topluma yararlı bireyler olarak yetiştirilmesinde en önemli rolü oynayan aileler ve çocuklarımızla en az aileleri kadar çok vakit geçiren öğretmenleri, madde kötüye kullanımına eğilimin nedenleri, sonuçları, belirtileri hakkında bilgilendirmek ve doğru yaklaşım önerilerinde bulunmaktır.

Madde kötüye kullanımını deneyen gençler, bu tür maddelerin kullanımının olumsuz sonuçlarını ve bu durumun sosyal kabul görmeyen bir durum olduğunu bilmelerine rağmen çoğu kez bilerek sağlık ve güvenliklerini risk altına atarlar. Ergenlik çağındaki çocuğunuzu madde kötüye kullanımından uzak tutmak için bu tür maddelerin kullanımının doğurabileceği sonuçlar ve sağlıklı kararlar vermelerinin önemi hakkında kendileriyle konuşarak onlara yol gösterin.

Gençler Madde Kötüye Kullanımına Neden Yönelirler?

Madde kullanımına yatkınlık yaratabilecek risk faktörleri:  

  • Özgüven eksikliği ve toplumda kendini kabul ettirme arzusu
  • Aile bireylerinde madde kötüye kullanım öyküsü
  • Depresyon, anksiyete veya dikkat-eksikliği/hiperaktivite bozukluğu gibi zihinsel veya davranışsal sağlık durumları
  • Trafik kazası veya suistimal mağduriyeti gibi travmatik olay öyküsü
  • Sosyal dışlanma hissi.

Madde kullanımı sonucu ortaya çıkabilecek olası risk ve tehlikeler:

  • Motor reflekslerin zayıflamasına bağlı, sürücünün, diğer yolcuların ve yayaların hayatını tehlikeye atabilecek trafik kazaları
  • Artmış madde bağımlılık riski
  • Esrar gibi maddelerin kullanımına bağlı olarak hafıza ve öğrenme güçlüğü problemleri
  • Ciddi sağlık problemleri (ekstazi karaciğer ve kalp yetmezliğine neden olabilir. Yüksek doz veya kronik metamfetamin kullanımı psikotik davranışlara neden olabilir. Kronik inhalan madde kullanımı kalp, akciğer, karaciğer ve böbreklere zarar verebilir).
  • Reçeteli veya reçetesiz ilaçların kullanımı solunum baskılanması ve nöbetlere neden olabilir.

 

Madde Kötüye Kullanımının Dikkat Çeken Bulgularını Tanıma;

Muhtemel bazı işaretler konusunda dikkatli olun

  • Arkadaş ortamı, yeme alışkanlıkları, uyku saatleri, fiziki görünüm, koordinasyon ve okul performansı konularındaki ani ve sıra dışı değişiklikler,
  • Sorumsuz davranış, kötü kararlar ve genel ilgi kaybı,
  • Kurallara karşı gelme veya aileden uzaklaşma,
  • Hastalık bulgusu olmamasına rağmen çocuğunuzun odasında ilaç kutuları veya madde kötüye kullanımının düşündürecek araç gereçlerin veya dikkat çekici sıra dışı nesnelerin bulunması.

Ergenlik döneminde madde kötüye kullanımının, çocuğun tüm yaşamına yansıyacak etkileri olabilir. Çocuğun sağlıklı tercihler yapması ve kötüye kullanım potansiyeli olan maddelerden uzak durması için ebeveynler nasıl davranmalı?

Madde Kötüye Kullanımı Hakkında Çocuğunuzla Konuşun;

  • Çocuğunuzun görüşünü sorun. Nutuk atmaktan kaçının. Fikirlerini ve sorularını dinleyin. Size karşı dürüst olması için güvence verin. Vücut dilini gözlemlemek çocuğunuzun konu hakkındaki hisleri hakkında fikir sahibi olmanıza yardımcı olacaktır.
  • Madde kötüye kullanımından neden uzak durulmalı sorusunu birlikte tartışın. Ürkütücü senaryolardan uzak durmaya dikkat edin. Madde kötüye kullanımının çocuğunuz için önemli bazı şeyleri – okul, spor, sürüş, sağlık, görünüş vb.- nasıl etkileyebileceğine vurgu yapın.
  • Medyada yer alan mesajları masaya yatırın. Bazı televizyon programları, filmler, internet siteleri veya şarkılar madde kötüye kullanımını normal gösterme veya özendirme eğiliminde olabilmektedir. Çocuğunuzun bu tür yayınlardan aldığı mesajın ne olduğu hakkında fikir sahibi olmaya çalışın.
  • Çevresinden madde kötüye kullanımı yönünde baskı gelirse bu tür tekliflere karşı alınabilecek tavır ve teklifleri reddetme şekilleri hakkında çocuğunuzla birlikte beyin fırtınası yapın.

Önleyici diğer tedbirleri de göz önünde bulundurmalısınız;

  • Çocuğunuzun faaliyetleri hakkında bilgi sahibi olun. Yetişkin gözetiminde sürdürülebilecek faaliyetlerden hangilerinin daha çok ilgisini çektiğini bulmaya çalışın ve onun da dahil olması için onu teşvik edin.
  • Kurallar ve sonuçlar belirleyin. Aile kurallarınızı açıklayın ve madde kötüye kullanımında sonuçlarının ne olacağını anlatın. Kurallar, kötüye madde kullanımı olan bir ortamın hemen terkedilmesi ve madde etkisinde araç kullanan birisinin aracına kesinlikle binilmemesi gibi durumları içermeli. Çocuğunuzun kurallarınızı çiğnemesi durumunda uygun bir biçimde disipline etme konusunda tutarlı olun.
  • Çocuğunuzun arkadaşlarını tanıyın. Arkadaş çevresinde madde kötüye kullanım potansiyeli olanlar varsa, yüksek ihtimalle sizin çocuğunuz da en azından deneyecektir.
  • Evinizdeki kötüye kullanım potansiyeli olan reçeteli veya reçetesiz ilaçların dökümünü yaparak takip edin.
  • Destek olun. Başarılı olduğu durumlarda onu övmekten ve cesaretlendirmekten geri durmayın. Unutmayın; çocuğunuzla aranızdaki güçlü bağlar çocuğunuzun madde kötüye kullanımına yönelmemesini sağlayacaktır.
  • Çocuğunuz için iyi örnek teşkil edin. Çocuklar ailelerinin söyledikleri ve yaptıkları arasındaki farklılığa çok dikkat ederler.

Ergenlik Döneminde Madde Kötüye Kullanımı Konusunda Yardım İhtiyacı;

Çocuğunuzun bağımlılık yapıcı madde kullanımına yönelik denemeleri konusunda şüpheleriniz varsa;

  • Onunla konuşun. Asla çok erken müdahale etmiş olmazsınız. Çünkü, geçici madde kullanımı, madde kötüye kullanımına, alışkanlığa ve bağımlılığa ilerleyebilir. Kazalara, yasal sorunlara ve sağlık problemlerine neden olabilir.
  • Dürüstlük konusunda cesaretlendirin. Sakin bir şekilde konuşun ve endişe duyduğunuz yönünden yaklaştığınızı ifade edin. Şüphenizin kaynağı hakkında detaylar verin. Bu şekilde çocuğunuz için durumu inkar etmek daha zor hale gelecektir. Yaptığı savunma veya iddialarının doğruluğunu teyit edin.
  • Davranışa odaklanın, kişiye değil. Madde kötüye kullanımı tehlikelidir ancak bu çocuğunuzun kötü birisi olduğu anlamına gelmez.

Eğer çocuğunuz madde kötüye kullanımını kabul ederse, ona hayal kırıklığına uğradığınızı hissettirin ve daha önceden belirlediğiniz kurala göre muamele edin. İleriye yönelik olarak, çocuğunuzla daha fazla zaman geçirin ve bulunduğu yerler ve aktivitelerini daha sıkı takip edin. Düzenli olarak kontrol edin. Bir etkinlikten döndüğünde etkinlik hakkında sorular sorun ve gerekirse diğer ebeveynler ile irtibat kurun. Önemli ölçüde madde kullanımı olduğunu düşünüyorsanız bir hekimden veya danışmandan yardım isteyin. 

Eğer başvurduğunuz hekim veya danışman, çocuğunuzdan madde kullanımının saptanması için test yapılmasını isterse, bu sürecin ayrıntıları hakkında hem kendinizin hem de çocuğunuzun ilgili profesyonel tarafından yeterli ve doğru biçimde bilgilendirildiğinizden emin olun.

Çocuğunuzla madde kötüye kullanımı konusunu konuşmak için asla çok erken değildir. Bugün kurduğunuz diyalog çocuğunuzun gelecekte yapacağı sağlıklı seçimler için ona yardım edecektir.

Referanslar:

Madde Bağımlılığı. Tüm Boyutlarıyla Bağımlılık ve Bağımlılık Yapan Maddeler. Prof. Dr. İ. Tayfun Uzbay. Birinci Baskı, 2015. 

How to listen. Partnership for Drug-Free Kids. http://www.drugfree.org/resources/. Accessed Dec. 17, 2015.

Intervention ebook: What to do if your child is drinking or using drugs. Partnership for Drug-Free Kids. http://www.drugfree.org/resources/. Drug guide for parents: Learn the facts to keep your teen safe. Partnership for Drug-Free Kids. http://www.drugfree.org/resources/. Drug abuse prevention starts with parents. American Academy of Pediatrics. http://patiented.aap.org/content.aspx?aid=6299.
Substance abuse treatment for children and adolescents: Questions to ask. American Academy of Child & Adolescent Psychiatry. http://www.aacap.org/AACAP/Families_and_Youth/Facts_for_Families/FFF-Guide/Substance-Abuse-Treatment-For-Children-And-Adolescents-Questions-To-Ask-041.aspx.
Have a conversation, not a confrontation. Partnership for Drug-Free Kids. http://www.drugfree.org/resources/. Accessed Dec. 17, 2015.
How to talk to your kids about drugs if you did drugs. Partnership for Drug-Free Kids. http://www.drugfree.org/resources/.
Six parenting practices. Partnership for Drug-Free Kids. http://www.drugfree.org/resources/.
Drugged driving. National Institute on Drug Abuse. http://www.drugabuse.gov/publications/drugfacts/drugged-driving.

 

 

Görüşlerinizi Paylaşın