COVİD-19
Covid -19 virüsü bulaşan bireyde, belirtisiz ilk beş gün (Kuluçka dönemi) dönem sonrası, aşağıdaki olasılıklar var:
1.grup: Farkında olmadan veya hafif belirtilerle hastalığı geçirir(%80-85)
2.grup: Şiddetli hastalık(%14)
3.grup: Kritik hastalık (Solunum yetmezliği ve çoklu organ yetmezliği) (%5)
Bulaşma yolları
1.Bulaşmanın öksürme ve hapşırmadan kaynaklanan solunum damlacıkları
2.Kapalı alanlarda yüksek aerosol konsantrasyonlarına uzun süre maruz kalma
Etkilediği organlar: Akciğer, böbrek, kalp ve damarlar, karaciğer, beyin, göz, burun, bağırsaklar
Belirtiler:
Yetişkinler:
Yaygın: Ateş, öksürük, tat veya koku almada değişiklik, yorgunluk, balgam, nefes darlığı,
Daha az yaygın: Kas/eklem, baş, boğaz ağrısı; titreme, derin nefes alırken göğüste ağrı Nadir: Bulantı, kusma, burun tıkanıklığı, ishal, çarpıntı, göğüste sıkışma, konjunktivit, ciltte döküntü ya da el veya ayak parmaklarında renk değişimi
Çocuklar: Klinik görünüme göre daha hafiftir. Semptomlar, en yaygın olarak yüksek ateş, kuru öksürük, boğaz ağrısı, hapşırma, kas ağrısı, hışıltı ve daha az görülen (<% 10) ishal, uyuşukluk, burun akıntısı ve kusma dahil olarak belirtilmiştir.
Tetkikler
1)Moleküler test: SARS-CoV-2 RNA (PCR) Virüs RNA’sının RT-PCR testi, bulaş riski olan temastan sonra 4-5. Günlerden sonra ancak pozitif bulunabilmektedir. Bir çok hastada negatif sonuç alınmaktadır. COVID-19 geçirenlerde tespit oranı % 65-70 kabul edilmektedir.
2)Serolojik testler: SARS-CoV-2 IgM , IgG, , IgA; en erken bulaş riski olan temastan sonra 10. Günde semptomlar ortaya çıktıktan sonra 4. Günde pozitif bulunabilmektedir. Tanı değil takip amacıyla kullanılabilir.
3)Prognostik(gidişati belirleyen) belirteçler:Tam kan sayımı,İnterlukin-6, LDH, Kas enzimleri, Ferritin , CRP, D-dimer
4)Görüntüleme:
AKCİĞER GRAFİSİ:Bulgular tipik ve şiddetli olmayan veya
genç hastalarda (akciğer grafileri: Normal ve Covid)
BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ(BT):
BT sonucu ve dolayısıyla akciğerin durumu çok kısa sürede(Birkaç dakıka) tespit edilebilir. Bu veri ile hastanın klinik bulgularını birleştirerek başvurudan sadece birkaç saat içinde takip ve/veya tedavi planlaması yapılabilir. Bazı çalışmalar BT’nin duyarlılığı %98 (asemptomatik dönemde dahi bulgu görülebiliyor) olarak belirtmiş ve PCR pozitifliğinden 3 gün önceden BT pozitifliği ortaya çıktığını saptamışlar . BT bulguların hastalığın dönemine göre ((Erken(0-4.gün), ara(5-13.gün) , geç (14 gün)dönem )) değişebilir. BT raporları aşağıdakı gibi olmalı:
-Klasik COVID-19 (COVID için %100 güvenilir)
-Olası COVID-19 (COVID için %71-99 güvenilir)
-Belirsiz (COVID için <%70 güvenilir)
-COVID dışı
Normal BT Covid Covid
ULTRASONOGRAFİ: Genel durumu iyi olmayan, monitorize hastalarda
Son olarak: COVID-19’un erken tansı ve izolasyon hastalığın yayılması ve kişinin tedavisi için çok önemlidir. Şuanda altın standart veya tek tanı testi olarak kabul edilen RT-PCR ilevirüsü tespit etme şansımız, virüs bulaşından ve semptomların görülmesinden sonra geçen süreye bağlı olarak %65-70 civarındayken akciğer BT ile tanı daha belirtiler yokken dahi %98’e yakındır.
Bu bilgi ile COVID-19’da tan yöntemlerinden biri de BT kabul edilmektedir. Tüm dünyada gerçek hasta sayısının anlaşılması, daha iyi değerlendirilebilmesi, doğru ve etkin önlemlerin alınabilmesi için klinik şüphe ile başvuran hastalara çekilen BT sonuçları da paylaşılmalı ve hasta sayısı sadece pozitif PCR sonuçları ile değil viral pnömoni ile uyumlu BT sonuçları ile belirlenmelidir.
Kaynaklar:
-RSNA :Jun 11 2020https://doi.org/10.1148/ryct.2020200213
-Fang et al. https://doi.org/10.1148/radiol.2020200432