Havayı Kirleten Karbon Ayakiziniz Kaç Numara

Karbon Ayakizi, birim karbondioksit cinsinden ölçülen, üretilen sera gazi miktarı açısından insan faaliyetlerinin çevreye verdiği zararın ölçüsüdür.

Kabon ayakizini azaltmak için:

• İHTİYACIMIZ OLANI ALMALIYIZ: satın aldığımız ve tükettiğimiz ürünlerin %20-50 kadarı ihtiyaç kaynağı olmayıp atik haline gelmektedir.
• DAHA AZ İŞLENMİ GIDALARA YER VEREREK ORGANİK BESİNLERE YÖNELMELİYİZ: işlenmiş gıdalar sağlık açısından zararlı olduğu kadar karbon ayakizini de azımsanmayacak derecede neden olmaktadır.
• YEREL ve Sezonunda ürünleri tercih etmeliyiz: bu tip besinler stoklanma evresi geçirmediğinden doğa dostudur
• KENDİ GIDA VE ÜRÜNLERİMİZİ ÜRETMELİYİZ: evimizde bahçemizde ya da tarımsal üretim yapan sahalarda kendi gıdamızı üretebilir yerel mevsimsel işlenmemiş gıdalar tüketmeliyiz
• Evimizde çıkan yemek atığının neredeyse %50 ‘si yemek atığıdır. Yemek atığının içinde olduğu tüm organik atıklar atık sahalarında metan gazı salarak küresel ısınmayı artırmakta ve iklim değişikliklerine sebep olmaktadır. Kompostlaştırılmadan (doğal gübreye dönüştürme) çöpe atılan 1 ton yemek atığı atmosferimize 4 ton karbondioksit gazı salmaktadır.
• Kıyafetlerimizi bir seneden daha fazla kullandığımızda, karbon ayakizimizi sene başına %24 azaltmış oluruz.
• Yürümek bisiklete binmek ve toplu taşıma araçlarını tercih etmek karbon ayakizinizin azalmasına yardımcı olur.

Bazı kirleticiler, kaynaktan atıldığında doğrudan havayı kirletir, bazıları da atmosferde iki kirleticinin tepkimeye girmesiyle yeni bir kirletici oluşturabilir. Sıcaklık ve nem gibi (meteorolojik) koşullar kirleticilerin dönüşmesinde etkili olur. Çoğu zaman partikül maddeler (PM), kükürt dioksit (SO2), azot oksitler (NOx), ozon (O3) gibi gazlar, sessiz bir katil gibi biz fark etmeden soluduğumuz havayı kirletir.

Saç telinden bile ince olan ve (2,5-10) mikrometre çapındaki partikül maddelerin temel kaynakları sanayi tozları, topraktan kaynaklanan tozlar (çiftçilik, madencilik, yollar vb.), inşaat ve yıkım, kömür ve petrol yanması, okyanus spreyi ve biyolojik kaynaklardır.

**Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, dünyada her yıl 10 kişiden 9’u hava kirliliğine bağlı olarak hayatını kaybediyor.

**2017 yılında hava kirliliği Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği kılavuz değerlere indirilseydi ülkemizde yaşanan ölümlerin yaklaşık %13’ü önlenebilirdi.

**Son 3 yıldır 16 ilde hava kalitesinde hiçbir iyileşme olmuyor ve ciddi hava kirliliği yaşanıyor:

Afyon, Ankara, Burdur, Bursa, Çorum, Denizli, Erzincan, Mersin, Kahramanmaraş, Manisa, Mardin, Muğla, Niğde, Osmaniye, Sakarya ve Sivas.

**2017 yılında hava kirliliği nedeniyle yaşanan ölüm sayısının en fazla olduğu ilk üç il İstanbul, Bursa ve Ankara oldu. 

ANKARA İLİ HAVA KALİTESİ DURUMU

Ankara'nın en büyük ilçesi olan Çankaya'da 3 hava kalitesi ölçüm istasyonu (Bahçelievler, Çankaya, Sıhhiye istasyonları), Keçiören ilçesinde bir istasyon (Keçiören istasyonu), Altındağ ilçesinde bir istasyon (Siteler istasyonu), Yenimahalle ilçesinde bir istasyon (Demetevler istasyonu) ve Mamak ilçesinde bir istasyon bulunmaktadır (Kayaş).

Yukarıdaki grafikten de görüleceği üzere; Ankara'nın Siteler dışında hiçbir düşen otomobil istasyonunda yıllar içerisinde istikrarlı biçimde hava kirliliğinde azalma yaşanmamıştır. Aksine Sincan istasyonunda istikrarlı bir kirlilik artışı dikkat çekmektedir. Bahçelievler ve Sıhhiye istasyonlarında 2018 yılında yeterli ölçüm yapılmadığı ve 2016 ile 2017 yıllarında bu iki ilçede kirliliğin arttığı görülmektedir. Ankara'nın hava kirliliği sorununun görünenden daha büyük boyutta olduğu söylenebilir.

Ankara Kalkınma Ajansı tarafından çıkarılan bir diğer raporda, ulaşımda toplu taşımanın payının az olduğu ve toplu taşımada da genelde fosil yakıt tercih edildiği tespit edilmiştir (91. Raporda yapılan tespitler şu şekildedir: 'Son yıllarda yapılan raylı sistem yatırımları ile bu tablo kısmen değişse de, 2016 yılı itibarıyla toplam yolcu trafiğinin 57’si toplu taşıma ile yapılmakta, raylı sistemlerin payı ise toplamda ancak %7,7’ye ulaşmaktadır. Bununla birlikte toplu taşımanın içerisinde de fosil yakıt kullanan araçların oranı ise toplam yolculukların %50’sine yakın bir oranı oluşturmaktadır. Diğer taraftan 1000 kişi başına düşen otomobil sahipliğinde de Ankara,  İstanbul ve İzmir’e kıyasla oldukça yüksek değerlere sahiptir. Bu durum, kent içi ulaşımın  büyük oranda bireysel araç sahipliğine bağlı kalındığı ve bunun hava kalitesi açısından son  derece olumsuz bir gösterge olduğu anlamına gelmektedir.’

KAYNAKLAR:

sifiratikgovtr

Greenpeace.org

İstakillisehir

https://www.ecostore.com.tr/

https://www.who.int/news-room/detail/02-05-2018-9-out-of-10-people-worldwide-breathe-polluted-air-but-more-countries-are-taking-action

https://hbrturkiye.com/blog/sirketiniz-sifir-karbon-gelecek-icin-hazir-mi

https://www.wbcsd.org/Programs/Climate-and-Energy/Climate/Low-Carbon-Technology-Partnerships-initiative

https://www.economist.com/graphic-detail/2019/06/12/global-carbon-emissions-hit-another-record

https://www.temizhavahakki.com/