X
Kelime:
Kategori:
Tarih:
RadDatePicker
Open the calendar popup.
ile
RadDatePicker
Open the calendar popup.
 

Açıklanan Resmi Rakamlar Üzerinden Ülkemizdeki COVID-19 Pandemisine ait Verilerin Analizi ve Değerlendirilmesi

Açıklanan Resmi Rakamlar Üzerinden Ülkemizdeki COVID-19 Pandemisine ait Verilerin Analizi ve Değerlendirilmesi

Ülkemizde ilk COVID-19 (CoronaVirusDisease-2019) vakası ile ilişkili resmî açıklama, Sağlık Bakanlığı tarafından10 Mart 2020 tarihinde yapılmıştır. Ülkemize ait günlük ve toplam veriler ise 17 Mart 2020 tarihinden itibaren Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca tarafından ve bakanlığı web sayfasından günlük olarak duyurulmaktadır. Yayınlanan veriler; solunum yolu salgılarından yapılan PCR test sonuçları baz alınarak; a. Uygulanan test sayısı, b. Sonucu pozitif olan test sayısı, c. Yoğun bakımda tedavi altında olan, d. Entübasyon gerektiren, e. İyileşen ve f. Ölen hasta sayıları günlük ve birikmiş toplam sayı olarak verilmektedir.

10 Mayıs 2020 itibariyle yapılan test sayısı 1 milyon 370 bin 598, PCR test sonucu pozitif hasta sayısı 138 bin 657, toplam ölen hasta sayısı 3786 ve toplam iyileşen hasta sayısı 92 bin 691 olarak açıklanmıştır. Son durum itibariyle 598 entübe, 1154 toplam yoğun bakım hastası vardır.

Resmi olarak açıklanan günlük rakamlarda belirtilen vaka sayılarının, kesin tanı kriteri olarak kabul edilen SARS-CoV2 PCR test sonucu pozitif olan hastaları içerdiği bilinmektedir. Bu test ülkemizde sadece COVID-19 semptomları ile başvuran kişilereve test sonucu pozitif bulunmuş vaka ile temasıtespit edilenlerde uygulanmaktadır. Açıklanan bu bilgiler ele alınarak aşağıda belirtilen istatistiksel analizler gerçekleştirilmiş ve ortaya çıkan sonuçlar yorumlanmıştır.

Analizler 4 başlıkta ele alınmıştır;

  1. Günlük Vaka-Test Oranları
  2. Ölen hasta sayılarının, iyileşen hasta sayılarına oranı
  3. COVID-19 enfeksiyonu için ikiye katlanma süresi
  4. Ham ve Düzeltilmiş Vaka Ölüm Hızı


Grafik 1. Günlük pozitif test sonucu oranları

Günlük test sayıları içerisindeki pozitif testlerin oranı Grafik 1’de gösterilmektedir. COVID-19 kesin tanısı alan hastaların oranı,Mart ayının son haftasında %20 seviyelerinin üzerinde iken sonrasındadüzenli olarak azalarak %4-8aralığına kadar gerilediği görülmektedir. Test uygulama kriterininsadece COVID-19 enfeksiyonu belirtileri gösteren hastaların test edilmesi şeklinde devam ettiği bilgisi ile yorumlandığında,uygulandığı söylenen filyasyon tedbirlerinin ve 20 yaş altı ve 65 yaş üstü bireylere uygulanan sokağa çıkma kısıtlaması ve resmi tatillerle de birleştirilerek uzatılan hafta sonu sokağa çıkma kısıtlaması tedbirlerinin bu düşüşte etkisi olduğu düşünülmektedir. Tedbirlerde ve uygulamalarda herhangi bir değişiklik yapılmadığı sürece bu azalmanın devam edeceği ancak daha hızlı bir azalışın sağlanabilmesi için semptom göstermeyen bireylerde de tarama testi yapılması ve bu yolla temasın daha da etkin minimizasyonu gibi proaktif uygulamaların gerekli olduğu düşünülmektedir.

 

Grafik 2. Ölen hasta sayılarının iyileşen hasta sayılarına oranı

Grafik 2’de günlük ölen hasta sayılarının iyileşen hasta sayılarına oranını gösterilmektedir. Bu oran Nisan ayının ilk haftasında %30 civarında iken hızla azalarak son günlerde yaklaşık %1.5 düzeylerine kadar düşmüştür. COVID-19 pandemisi ile ilgili olarak yapılan bilimsel çalışmalarda bulaş sonrası herhangi bir semptom göstermeyen hastaların oranı yaklaşık %81 iken, hastaların yaklaşık %14’ü hafif ve orta düzeyde hastalığa ait semptomları göstermekte, geri kalan %5’i ise ağır semptomlarla tedavi altına alınmaktadır. Ölüm oranları ise hafif ve orta düzey semptom gösteren hasta grubunda yaklaşık %15 iken, ağır hastalık semptomları gösteren hasta grubunda ise yaklaşık %50’dir. Ülkemizde açıklanan kesin tanı almış vaka sayıları, yoğun bakımdaki ve entübe edilen hasta sayıları, iyileşen hasta sayıları incelendiğinde bahsedilen bu oranlara uyum konusunda bir yorum yapmaya imkan verecek netlikte veri açıklanmadığı görülmektedir. Yoğun bakım ve entübe hasta sayıları toplu halde verildiği için, günlük kaybedilen hasta sayısının bu hasta grubuna oranı hakkında yorum yapmayı zorlaştırmaktadır. Ancak iyileşen hasta sayılarındaki artış ve ölen hasta sayılarındaki azalma, Grafik 1’de gösterilen günlük pozitif test sonuç oranları ile birlikte değerlendirildiğinde anlamlıdır. Tespit edilen vaka sayısındaki azalmanın, yoğun bakım/entübe hasta sayıları ve dolayısı ile de ölen hasta sayısındaki azalışı açıkladığı düşünülmektedir. İyileşen hasta sayılarındaki hızlı artışın ise, net bir oran vermek mümkün olmasa da, uluslararası veriler dikkate alınarak büyük bir kısmının COVID-19 hastalığının hafif ve orta düzey semptom gösteren grubuna ait olduğunu düşünülmektedir.

 

Grafik 3.  Pozitif hasta sayısında ikiye katlanma süresi

Pozitif hasta sayısına ait veriler incelenerek, bir önceki gün açıklanan pozitif hasta sayısının ikiye katlanma süresi hesaplanmış ve Grafik 3’te sunulmuştur. İkiye katlanma süresi Mart ayının son haftasında 2-3 gün civarında iken,Nisan ayı itibariyle hızla katlanarak 25-30 gün seviyesine çıkmış, Mayıs ayı itibariyle ise bu süre 50 günün üstüne ulaşmıştır. Her ne kadar bu sürelerde sıçramalar dikkat çekecek düzeyde olsa da, ikiye katlanma süresindeki artışın alınan tedbirlere ve artan farkındalığın etkisine bağlı olarak hastalığın yayılma hızında düşüş olduğunu göstermektedir.   

Grafik 4. COVID-19 enfeksiyona bağlı vaka ölüm oranları. VÖH: Ham Vaka Ölüm Hızı. D-VÖH: Tanı ile ölüm arasındaki sıralara göre Düzeltilmiş- Vaka Ölüm Hızları.

Son olarak COVID-19 enfeksiyonuna bağlı vaka ölüm hızı (oranı) Grafik 4’te sunulmuştur. Aynı gün için toplam ölüm sayısının toplam pozitif hasta sayısına oranlanması ile elde edilen ham ölüm hızı %2.0 seviyelerinden 10 Mayıs itibariyle %2.73 seviyelerine gelmiştir. Fakat bu şekilde hesaplanan vaka ölüm hızı doğru bir değerlendirme imkanı sağlamayacaktır. Çünkü bu hesaplama tanıdan ölüme kadar geçen süreyi dikkate almadan, ölüm oranının aynı güne ait vaka sayıları hesaba katılarak yapılmaktadır. Örneğin pozitif tanı almış 100 bireyin tedavi süresi sonunda 3’ü ölürse gerçek ölüm hızı %3 olacaktır. Eğer ölen sayısını henüz tedavi süresi tamamlanmamış hatta bugün tanı konmuş hastaların da yer aldığı 200 hastaya oranlanması ile elde edilen ölüm hızı %1.5 olacak ve gerçek ölüm hızını yansıtmayacaktır. Bu oranın hesaplanması sırasında tanıdan ölüme kadar geçen sürelerin de dahil edilerek düzeltilmesi gerektiği düşünülmektedir. Bu nedenle, toplam ölen sayısı, 12,14,16,18 ve 20 gün öncesi toplam pozitif tanılı hasta sayısına oranlanarak gerçek ölüm hızı hakkında bilgi edinilmeye çalışılmıştır. Ham vaka ölüm hızı %2.73’e karşın 12,14,16,18 ve 20 gün öncesi için düzeltilmiş vaka ölüm hızları (D-VÖH) sırasıyla; %3.30, %3.44, %3.61, %3.84 ve %4.16 olarak hesaplanmıştır.Ülkelere ve ülkeler içerisindeki bölgelere göre vaka ölüm hızlarında farklılıklar ve alınan tedbirlerle zaman içinde azalmalar görülme birlikte 12 Mayıs 2020 tarihinde Amerikan Senatosu Sağlık, Eğitim, Çalışma ve Emeklilik Komisyonu’na canlı yayında bilgi veren Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü Başkanı Dr. AnthonyFauci’nin de vurguladığı gibi sosyal mesafe, izolasyon ve temas takibi gibi kontrol noktalarının ihmal edilerek yürütülecek normalleşme süreçleri birden fazla odakta salgının yeniden artışına neden olarak vaka ölüm hızlarında yükselmeye neden olabilecektir.Amerika Birleşik Devletleri özelinde bu tür özensiz bir normalleşme süreci yönetiminin, şu anki hali ile yaklaşık %4 olan vaka ölüm hızını%7’ye yükselmesi ile sonuçlanabileceği belirtilmektedir.

Sonuçta vaka ölüm hızının %3-%4 arasında bir noktada biteceği öngörülebilir. Bu verilere dayalı olarak ölüm hızı ve toplumun kazanılmış bağışıklık oranı için bölgelere, yaşa ve cinsiyete göre değerlendirme yapamayacağımız görülmektedir. COVID-19 şüphesiyle hastaneye başvuranların yüzde kaçının PCR ve antikor testi olarak pozitif sonuç verdiği bilgisi, toplumdaki yaygınlığın değişimi ve kazanılmış bağışıklık düzeyini belirleme yönünde önemli bir veridir. Bölgesel yaş, cinsiyet ve altta yatan komorbiditeverileriyle beraber değerlendirilmelidir.

 

Görüşlerinizi Paylaşın