Yeni aşılar: Ne kadar iyi?
Aşıların geliştirilmesi insanoğlunun bulaşıcı hastalıkları önlemesinde yeni bir çağı başlatmıştır. Kızamık, boğmaca, tifo vb. birçok hastalığın etkeni mikroorganizmaya karşı aşı geliştirilmiş olmasına karşın genetik yapısı stabil olmayan, antijenik yapısı karmaşık, immünolojik yanıtın tam anlaşılamaması gibi teknik güçlükler nedeniyle bazı mikroorganizmalar için henüz aşı geliştirilememiş, bu hastalıkların önlenmesinde başarı sağlanamamıştır. Bu gruptan sıtma ve lyme hastalıkları için 2015 yılı sevindirici haberleri ve umut verici gelişmeleri getirmiştir. Yeni aşıların geliştirilmesi yanında Çinli araştırıcı YouyouTu, çoklu ilaçlara bile dirençli sıtma vakalarının tedavisinde büyük katkı sağlayacağı düşünülen geleneksel Çin tıbbından yararlanarak geliştirdiği "artemisinin" adlı sıtma ilacı nedeniyle 2015 Nobel tıp ödülünü kazanlar arasında yer almıştır.
Sıtma Aşısı*
Sıtma aşısı ile ilgili uzun yıllardır 10 u aşkın firmanın
yürüttüğü aşı geliştirme çalışmaları 2015 Temmuz
ayında Glaxo Smith Kline Biological firmasının sıtmanın
en ağır seyreden ve öldürücü türü olan Plasmodium
falciparum a karşı ürettiği Mosquirix jab (RTS,S) aşısı
için "European Medicines Agency" etkinliği ve
güvenirliliği yönünden olumlu görüş bildirmiştir.
Bu gelişme üretilen aşı için yeşil ışık
anlamına gelmekte olup Dünya
Sağlık Örgütünün söz konusu aşıyı
gelişmekte olan ülkeler için tavsiye
etmesi beklenmektedir.
Üretilen aşıya ilişkin son veriler ağır vakaların ve
ölümlerin % 50 azalması hedefine ulaşıldığını ve
bağışıklığın bir yıldan uzun süre devam ettiğini
göstermiştir. Ancak yürünecek daha çok yol vardır. Halen
daha iyi bir alternatif olmadığından "Mosquirix jab"
aşısının 2016 da Afrika'da kapsamlı uygulamasının
başlaması beklenmektedir. Aşının halen var olan
geleneksel önleyici, tanı ve tedavi önlemleri yerine ikame
edilmesi değil bunlara ilave bir yarar sağlayabileceği
vurgulanmaktadır. İkinci kademe hedef olan klinik
vakaların % 80 azalması ve bağışıklığın 4 yıldan uzun
sürmesi aşamasına ulaşmak için yeni nesil RTS, S aşısı
veya farklı bir yeni aşı geliştirilmesi için 2025 yılı
öngörülmektedir.
*Sıtma aşısı onay aldı. www.duzen.com.tr
Lyme Hastalığı Aşısı
Dünya'da geniş bir coğrafyada ciddi bir sağlık sorunu olan ve kenelerden bulaşan "Lyme Hastalığı" nın önlenmesi için araştırıcılar yeni bir yol bulmuşlardır.
Laboratuvar mühendisliği ile geliştirilen bir antikor
ile insanların lyme hastalığına neden olan Borrelia
bakterilerinden tamamen korunabileceği fare
deneylerinde gösterilmiştir. Bu gerçek bir aşı değil
monoklonal antikordur. Genelde aşı, bakteri veya
virusun bir parçasının insana verilmesi ile vücutta
buna karşı antikor üretilmesi ve buna bağlı
bağışıklık oluşturulması şeklinde işlev görmektedir.
Burada ise MassBiologic firması, genetik
mühendisliği yolu ile farelere insan bağışıklık
sistemi genlerini yerleştirmiş, daha sonra fareleri
lyme hastalığı etkeni Borrelia bakterilerine karşı
bağışıklamıştır. Bu yolla farede üretilen antikorları
toplayarak kullanılabilir hale getirmiştir. Burada
koruyucu antikorların üretim fabrikası gen
mühendisliği harikası fareler olmaktadır. Farede
üretilen bu antikorlar, etkilendiği düşünülen
insanlara verildiğinde yüksek titrede bağışıklık elde
edilmekte ve doğrudan lyme hastalığı etkeni
bakteriye etkili olmaktadır. Ancak bağışıklık pasif
olarak transfer edilmektedir. Bu teknolojinin Kırım
Kongo Kanamalı Ateşi gibi ülkemiz için de sorun
olan ve halen aşısı bulunmayan diğer bazı
hastalıklar için de kullanılabilmesini umut
etmekteyiz.
Kaynaklar:
- www.nobelprize.org/nobel_prizes/lists/year
- www.duzen.com.tr sağlık bilgileri
- www.bbc.com/news/health-33641939
- Sivrisinek resmi www.bbc.com/news/health-33640616 alınmıştır
- Kene resmi http://www.yearoutgroup.org/planning-your-gap-
year/helpful-information/health-advice/lyme-disease/ alınmıştır
http://nbcnews.to/1WSeD