Lipit Testlerinde Açlık Gerekliliği için Yeni Yaklaşım

Avrupa Atheroskleroz Topluluğu (EAS) ile Avrupa Klinik Kimya ve Laboratuvar Tıbbı Federasyonu'nun (EFLM) internet ortamında paylaştıkları raporda lipid testleri için açlık gerekliliği olmadığı belirtilmekte. Hali hazırda günümüzdeki birçok ülkede lipid test çalışmaları için hastalarda örnek vermeden önce en az 8 saat açlık şartı aranmaktadır. Danimarka 2009 yılından itibaren lipid testleri için açlık şartı aramamaktadır. İngiltere Ulusal Sağlık ve iyi Bakım Enstitüsü (NICE) tarafından yayınlanan kılavuzlarda da koruyucu hekimlik anlayışında açlık dışında da alınan  örneklerde lipid testlerinin çalışılabileceğini belirtmektedir. 2013 yılında Amerikan Kardiyoloji Koleji ve Kalp Derneği yayınladığı kılavuzlarda kardiyovasküler risk değerlendirmesinde açlık dışında alınacak örneklerden lipid testlerinin çalışılabileceğini ancak statin tedavisi öncesi açlık örneklerinin gerekli olduğunu yayınlamıştır.
Yine geçtiğimiz Nisan ayında Avrupa Kalp Dergisinde (Fasting is not routinely required for determination of a lipid profile: European Heart Journaldoi:10.1093/eurheartj/ehw152) yayınlanan bir makalede belirlenen aralıkların dışında kalan sonuçların, laboratuvar raporlarında belirtilmesi koşulu ile açlık dışı kan örneklerinin genel kullanımda plazma lipid profilinin değerlendirmesi için kullanılabileceğini belirtilmektedir.

Açlık dışı örneklerinin kullanımının faydaları:

• Laboratuvarlarda yaşanan sabah yoğunluğunun azalması
• Hastaların doktor muayeneleri ile eş zamanlı kan verebilmeleri
• Hastaların test ile uyumunun artması
• Diyabet hastaları ve çocuklarda açlık koşulunun sağlanmasında yaşanan zorlukların azaltılması

Yayınlanan önerilerde panel, açlık ve açlık dışı kan örneklerinde plazma lipid ve lipoprotein düzeylerindeki farklılıkların oldukça sınırlı olduğunu gösteren birkaç geniş kapsamlı çalışmayı referans vermiştir. İlave olarak açlık dışı örneklerde yapılan çalışmanın kardiyovasküler risk değerlendirmesi üzerine etkisi olmadığı belirtilmiştir.

Panel açlık dışı test çalışmasının genel olarak aşağıdaki durumlarda kullanılmasını önermektedir:

• İlk defa lipid profil değerlendirmesi istenen hastalar
• Kardiyovasküler risk değerlendirmesi
• Akut koroner sendrom tanısı ile başvuran hastalar
• Çocuklar, yaşlılar ve diabet hastaları
• Bu tür örnek vermeyi tercih eden hastalar

Açlık örneklerinin tercih edilmesi gereken durumlar:

• Açlık dışı örneklerde elde edilen Trigliserit düzeyinin 440mg/dL'nin üzerinde olması
• Bilenen hipertrigliseridemi tanısı olan hastalar
• Hipertrigliseridemik pankreatit iyileşme döneminde olan hastalar
• Ciddi trigliserid yüksekliğine neden olan ilaçların kullanılmaya başlanacak olması
• Açlık ya da sabah örnek alınmasını gerektiren diğer testler ile birlikte lipid profilinin istenmesi
  

Panelde vurgulanan diğer bir önemli nokta ise açlık dışı örneklerde çalışılan;

• Total Kolesterol ≥ 190 mg/dL
• LDL-Kolesterol ≥ 115 mg/dL
• HDL-Kolesterol ≤ 40 mg/dL

belirli düzeylerin üzerindeki anormal plazma lipid, lipoprotein ve apolipoprotein konsantrasyonlarının hasta raporlarında vurgulanması gerekliliğidir.

Kaynak:

• https://www.aacc.org/publications/cln/cln-stat/2016/may/19/international-panel-recommends-non-fasting-lipid-tests
• http://www.cagle.com/