X
Kelime:
Kategori:
Tarih:
RadDatePicker
Open the calendar popup.
ile
RadDatePicker
Open the calendar popup.
 

COVID-19 İçin Aşılar

COVID-19 İçin Aşılar

Bir toplumda ne kadar çok sayıda kişi bağışıklık kazanırsa o toplumda hastalık ortadan kalkar, en ideali %75 etkili aşı olmalı deniliyor. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), kullanılacak aşıların en az %50 etkinliğe sahip olması gerektiğini bildirdi. Yani biz hastalığın ortadan kalkabilmesi için %50-75 arasında bir toplum bağışıklığından bahsediyoruz. Covid-19 ‘un ölüme neden olma hızı %0,3 ile-1,3 arasında, bu oran 65 yaş üzerindekiler ve altta yatan hastalığı olanlarda %3,3 civarında. Basit bir hesap yapacak olursak, toplumda doğal yolla %50 oranında bir bağışıklık sağlanması demek, 80 milyon nüfuslu bir ülkede 240000-1040000 ölüm demek. Bu oldukça ciddi bir sayı. Ancak bundan sonra toplumsal bağışıklık söz konusu olabiliyor ve bir de tam olarak bilinmeyen Post Akut Covid durumu söz konusu var ki bağışıklık gelişenlerde de durumun uzun vadede ne olacağı tam olarak bilinmiyor. Bu nedenle sürü bağışıklığı denilen duruma temkinle yaklaşılması lazım.

Tarihte enfeksiyonlardan korunmak için geçmişteki örnekleri incelediğimizde aşıların yıllar içerisinde uzun sürelerde geliştirilebildiğini görüyoruz. Bu sürenin polio aşısı için 7 yıl, kızamık aşısı için 9 yıl, suçiçeği aşısı için 34 yıl, kabakulak aşısı için 4 yıl, HPV aşısı için 15 yıl civarında olduğunu görüyoruz. SARS CoV-2 aşısı için ise ABD’nin Moderna firmasının geliştirdiği m RNA aşısı üzerinden örnek verecek olursak aşının geliştirilmesinden ilk deneye verilmesine kadar geçen süre 63 gün. Bu bilimsel olarak tarihi bir süreç. Tüm araştırmacılar büyük bir yarış içerisinde ve kaynaklar dünya genelinde etkin aşı geliştirilmesi için seferber edilmiş durumda. Şu anda tamamen onay almış 2 aşı, kısmi onaylanmış 5 aşı var. 17 aşının faz 3 çalışmaları devam ediyor. Faz 2 çalışmaları süren 16, faz 1 aşamasında olan 42 aşı ile beraber insanlar üzerinde çalışmaları devam eden toplam 61 Covid-19 aşısı söz konusu, ek olarak 85 aşının da hayvan çalışmaları devam ediyor.

Dünya genelinde İngiltere, Almanya, ABD gibi ülkeler korona virüse karşı aşılama programlarına başlarken, Türkiye’de de hazırlıklar sürüyor. Ülkemizde devam eden aşı çalışmalarından önde giden 3 tanesi inaktif aşılarla, Adenovirüs temelli iki aşı adayımız da insan çalışmalarına ulaşmış durumda. İnaktif aşının ülkemizde başarıyla süren faz 3 çalışma sonuçları bilim kurulunun değerlendirmesinde başarılı bulunarak aşının Türk insanında etkili olduğuna karar verildi. Çin menşeli biyoteknoloji firması Sinovac’ın inaktive Coronavac aşısı’nın faz 3 çalışmaları ülkemizde 14 Eylül’de başlatılmıştı. İlk etapta 900’den fazla sağlık çalışanı aşıyla aşılandı sonrasında 18 Kasım itibarıyla vatandaşlara da aşılama yapılmaya başlanıldı. Aşının güvenlik analizleri 2964 kişi üzerinde yapıldı. İlk doz sonrasında en sık görülen yan etki yorgunluk (%4,7) ve baş ağrısı (%3,9), lokal olarak aşı bölgesinde ağrı (%1,9) olarak saptanırken, ikinci doz sonrasında, %2,5 oranında yorgunluk, %2,3 baş ağrısı, %0,5 aşı bölgesinde ağrı olarak belirlendi. Yani bu veriler doğrultusunda aşıya bağlı en sık gözlenen yan etkilerin yorgunluk, baş ağrısı ve aşı yapılan bölgede ağrı olduğunu görüyoruz. Ayrıca, 23 Aralık 2020 itibarıyla, 24 merkezden 9150 gönüllü taranarak, 7371 Coronavac (%64,6), 2612 plasebo (%35,4) gönüllü olacak şekilde randomize edilerek 10 828 doz uygulandı. Çalışma kapsamında 3457 gönüllüye iki doz uygulama yapıldı. Plasebo ve aşı grupları arasında esas farkın 21. günden itibaren ortaya çıktığı gözlendi. Plasebo kolunda 6’sı ciddi, 26 vaka saptanarak tedavi edilirken, aşı kolunda sadece 3 vaka tespit edildi. Üçü de sağlık personeli olan bu olgularda PCR(+) olarak saptandı, hastalık seyri sırasında hastane yatışı gerekmedi, ateş, solunum problemi, akciğer tutulumu saptanmadı. Çok hafif seyirli bir klinik tablo söz konusu, hafif burun akıntısı dışında semptom gözlenmedi. Aşı ile ilgili sadece 1 kişide alerjik reaksiyon gelişti bu da anında müdahale edilerek tedavi edildi.

Aşının koruyuculuğu şu anda bu veriler doğrultusunda %91,25 olarak açıklandı. Şu an faz 3 çalışmalar kapsamında 26’sı plasebo kolunda, 3’ü aşı kolunda toplam 29 enfekte olgu var. Enfekte olan olgu sayısı 40 olana dek bu çalışmaların devam ettirilmesi, bu verilerin kullanımla ilgili olarak ruhsatlandırma ve benzeri işlemlerde kullanılması hedefleniyor.

 İlk etapta 50 milyon doz sipariş edilen Çin menşeli biyoteknoloji firması Sinovac’ın inaktive Coronavac Aşısı’nın Aralık aynıda en az 10 milyon, muhtemelen 20 milyon doz ve Ocak ayı içerisinde 20 milyon doz, Şubat içerisinde 10 milyon doz olarak gönderilmesi planlanıyor. Aşının ilk partisinin ülkemize ulaşması yeni yılın ilk haftalarında olacak.  Resmi Gazete’de 18 Aralık’ta yayınlanan ve Beşeri Tıbbi Ürünler Ruhsatlandırma Yönetmeliği’ne eklenen “Acil Kullanım Onayı (AKO)” ile, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’na koronavirüs aşıları için acil kullanım onayı verme hakkı tanındı ama bu biogüvenlik kontrollerinin yapılması gerekliliği gerçeğini değiştirmeyecek. Aşı elimize ulaştıktan sonra iki hafta boyunca Halk Sağlığı ve Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu laboratuvarlarında güvenlik testlerine tabi tutulacak ve gerekli güvenlik testlerini geçer ve standartlara uygun bulunursa erken kullanım izni verilerek aşılama programına başlanacak.

Ülkemizde aşılamaya ilk olarak sağlık çalışanlarıyla başlanılacak ve aile sağlığı merkezleri, toplum sağlığı merkezleri, eczaneler, sağlık kuruluşları ve hastaneler (kamu, üniversite, özel) olmak üzere geniş bir yelpazede uygulanacak.  Sağlık çalışanlarının yanı sıra 65 yaş üstü vatandaşlar aşılamada öncelikli gruplar olarak belirlenmiş durumda. Bilim Kurulu’nun çalışması doğrultusunda 1. aşamada sağlık çalışanları ve 65 yaş üstü kişiler, toplu ve aşırı kalabalık yerlerde (yaşlı, engelli, koruma evlerinde kalanlar gibi) yaşayanlar, ikinci aşamada yüksek riskli ortamlarda kritik işlerde (toplumun işleyişi için gerekli sektörlerde bulunan ve önemli ölçüde daha yüksek maruz kalma riski altında olan kişiler, 50 yaş ve üzeri en az bir kronik hastalığı olanlar, hapishanelerde, gözaltı merkezlerinde ve benzeri yerlerde bulunanlar, üçüncü aşamada 50 yaş altında olup en az bir kronik hastalığı olanlar, genç yetişkinler, birinci ve ikinci aşamaya dahil edilmemiş olan toplumun işleyişi için önemli olan ve maruziyet riski yüksek olan sektörlerde ve mesleklerde çalışanlar, dördüncü aşamada ise her bireyin aşılanması planlanmakta. Mümkün olan en kısa zaman diliminde, en geç nisan olmak üzere ilk iki hatta üçüncü aşamada olan kişilerin aşılanması hedefleniyor. Aşılama programı kapsamında Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca’nın açıklamalarına günde yaklaşık 1,5-2 milyon kişinin aşılanması planlanıyor. Aşı programında hedef Haziran ayına kadar 60-65 milyon vatandaşın aşılanması şeklinde. Aşılamalara Türkiye’nin her yerinde aynı anda başlanacak 18 yaş altı gençler, gebeler, emziren anneler ve son 4-6 ay içinde covid-19 geçirenler ilk etapta aşılama kapsamı dışında bırakılacak. Aşı yaptıran vatandaşlar, sisteme aşıyı yapan sağlık kuruluşu tarafından kaydedilecek. Aşı vatandaşlara bedelsiz verilecek.

Türkiye’nin 3 aylık zaman dilimi içerisinde 100 milyon doza yakın aşı ihtiyacı bulunuyor. Sağlık Bakanlığı diğer tip aşıların da temini için Pfizer firması ile de görüşmelerini sürdürüyor, yapılan görüşmede Türkiye, Pfizer firmasından teklif edilen doz miktarının arttırılmasını talep etmiş durumda. Nisan ayına dek Pfizer firmasının Türkiye’ye temin edebileceği miktarın tamamının alınması planlanıyor. Bakanlığımız Astra Zeneca Firması ile de aşı temini için yakın temas halinde. Yerli aşımızın da nisan ayında faz 3 ve yaygın kullanıma geçirilebileceği düşünülüyor.

Dünyada önde gelen Covid-19 aşıları ve ülkemizdeki aşılama programı hakkında bu şekilde bilgi verdikten sonra şu mesajı kesin olarak vermek istiyorum, aşılar insanlık hizmetine sunulmuş büyük bir hediye, bir lüks. Aşıya ulaşabilen herkesin mutlaka aşı olması lazım.

Önde gelen Covid-19 aşıları:

  • Pfizer-BioNTech m RNA aşısı: 3 hafta ara ile kas içerisine 2 doz olarak uygulanıyor.

Bahreyn, Kanada, Sudi Arabistan’da tam onay almış, İngitere, Amerikan Gıda İlaç Dairesi FDA, Kuveyt, Meksika, Singapur’da kısmi onay almış durumda. -70 derecede derin dondurucuda depolanıyor. 8 Aralıkta FDA aşı ile ilgili faz 3 çalışma sonuçlarının tarafsız değerlendirmesini açıkladı ve aşının %95’in üzerinde etkili olduğunu bildirdi. Siyah, beyaz, latin ırk arasında immünojenisite açısından fark yok. Diabetiklerde ve obezlerde antikor yanıtı oluşturması normal bireylerdekinden farksız. Yaşlılarda antikor yanıtları 65 yaş altı ile aynı. Ciddi yan etki yok. En sık görülen yan etkileri kısa süreli yorgunluk, ateş ve kas ağrıları. Aralık ayının ortalarında aşı yapılan iki sağlık çalışanında aşılama sonrası solunum sıkıntısı ve cilt döküntüsü  ile seyreden ciddi alerjik reaksiyon geliştiği bildirildi. Bu konu ile ilgili araştırma devam ediyor.

Pfizer/BioNTech 2021’in sonuna kadar 1,3 milyar doz aşı üretmeyi planlıyor. Pfizer, lojistik kolaylık sağlamak amacıyla en az 975 dozluk aşıyı -80 derecede tutan özel taşıyıcılar geliştirmiş. Bu kutular hiç açılmaz ise aşılar 10 gün dayanıyor. Kutu ilk defa açıldığında 1 dakika içerisinde tekrar kapatılmak zorunda  ve günde en fazla 2 kez açılabiliyor. Kutunun içerisine her 5 günde bir kuru buz konularak bu saklama süresi uzatılabiliyor. Aşı -80 dereceden bir kez çözüldükten sonra 5 gün içerisinde kullanılmak zorunda.

  • Amerika’da geliştirilen Moderna Aşısı: m RNA aşısı. 4 hafta arayla kas içerisine 2 doz olarak uygulanıyor. Onayı için şu anda FDA’de değerlendiriliyor. Buzdolabı şartlarında 1 ay, -4 derecede 6 ay stabilitesini koruyor. Çözüldükten sonra 14 gün süreyle kullanılabiliyor. Araştırmacılar aşının % 94.1 etkili olduğunu bildiriyorlar. Aşılama sonrası 3 ayda aşılananlarda hala güçlü antikor yanıtı olduğu saptanmış. Moderna 2 Aralık itibarıyla aşıyı 12-18 yaş arası adolesanlarda denemek için araştırma başvurusu yapmış durumda. Firma Amerika’nın dışında Avrupa Birliği Ülkeleri, Kanada, Japonya, Katar gibi ülkeler ile aşı temini için anlaşma yapmış durumda. Geçtiğimiz günlerde Pfizer/BioNTech aşısından sonra Amerikan Gıda İlaç Dairesi FDA tarafından ABD’de onay aldı.
  • CanSinoBio (Adenovirus vektörlü aşı): Çin menşeli. Faz 2 çalışmaları aşının güçlü bir bağışık yanıt oluşturduğunu gösterdi. Çin Askeri Tıp Akademisi aşıyı Haziran ayında “özellikle gerekli ilaç” olarak onayladı. Ağustos ayı itibarıyla Sudi Arabistan, Pakistan ve Rusya’da faz 3 çalışmaları başladı ve devam etmekte.
  • Gameleya (Adenovirus vektörlü aşı): Rusya Sağlık Bakanlığı 14 Aralık’ta aşının % 91.4 oranında etkili olduğunu açıkladı. Aşı önce Gam-Covid-Vac olarak adlandırıldı. Ad5 ve Ad26 olmak üzere iki adenovirüs kombinasyonunu vektör olarak içermekte. Her iki adenovirüs de yıllarca aşı çalışmalarında kullanılan virüsler. Rus araştırmacılar bu kombinasyon sayesinde aşının vücut tarafından yabancı madde olarak algılanıp yok edilmesinin önüne geçmeyi hedeflemişler. Ağustos 2020 de, aşının faz 3 çalışmaları henüz başlanmadan Rus sağlık otoritesi aşıyı onayladığını ve aşının yeniden Sputnik V olarak adlandırıldığını açıkladı. Aşı 3 hafta arayla iki doz olarak kas içi enjeksiyon şeklinde uygulanıyor. Aşıya bağlı ciddi bir yan etkiyle karşılaşılmadığı açıklandı. Aralık ayı içerisinde Rus Gameleya enstitüsü ve AstraZeneca aşılarını birleştirerek bağışık yanıtı daha güçlü uyaran yeni bir aşı oluşturmak üzere anlaştılar. Bu aşı ile ilgili çalışmaya 2020 sonunda başlanacağı açıklandı. Aşnın faz 3 çalışmaları Arjantin, Brezilya, Hindistan, Meksika, Venezuela gibi ülkelerde gerçekleşti. Bu ülkeler aşının faz 3 çalışma sonuçlarının son değerlendirmelerini yapmaktalar. Rusya bu arada, Sputnik V aşısının faz 3 çalışma sonuçlarının açıklanmasını beklemeksizin, aşıyı aşılama kampanyası ile kitlelere sunmaya başladı. Ancak aşının hızlı onay alması Rusya’da halk arasında bu aşıya karşı güvensizliğe yol açtı.
  • Johnson & Johnson (Adenovirus vektörlü aşı): Adenovirus 26 ‘nın vektör olarak kullanıldığı bir aşı. Etkinlik tam olarak bilinmiyor. Eylül 2020 de faz 3 çalışmaları başladı. Aralık ayı itibarıyle faz 3 çalışmalarına katılım 40000 kişi ile kapatıldı. Değerlendirme sonuçlarının Ocak 2021 içerisinde açıklanması bekleniyor. Aşı tek doz olarak kas içerisine uygulanıyor. Firma ABD ile 100 milyon, Avrupa Birliği ile 200 milyon doz aşı üretimi için anlaşma yaptı. 2021 yılı içerisinde en az 1 milyar doz üretimi planlanıyor. Firma Kasım ortası itibarıyle aşının iki doz uygulanması ile ilgili ikinci bir faz 3 çalışma başlatmış durumda.
  • Oxford/AstraZeneca (Adenovirus vektörlü aşı): %90 etkinliği olan bir aşı. Dört hafta arayla iki doz olarak kas içerisine uygulanıyor. Buzdolabı koşullarında en az 6 ay stabilitesini koruyor. Aşının faz 2 ve 3 çalışmaları İngiltere, Hindistan/Covishield bölgesi’nde başlatıldı, Brezilya, Güney Afrika, ABD’de faz 3 çalışmaları yapıldı. Eylül 2020 de 1 denekte aşılama sonrasında  transvers myelit gelişmesi nedeniyle faz 3 çalışmalarına  1 hafta süreyle ara verildi, sonrasında çalışmalara ABD hariç diğer ülkelerde yeniden devam edildi. Kasım ayının 19’unda araştırmacılar İngiltere’deki faz 2 ve 3 çalışmaların sonuçlarını açıkladılar. Hiçbir yaş grubunda ciddi bir yan etki görülmediği, yaşlı bireylerde de  gençlerle aynı düzeyde antikor yanıtı geliştiği açıklandı. 11 Aralık’ta AstraZeneca, Rus Sputnik V aşısı ile kendi aşılarını aşının etkinliğinin arttırılması amacıyla kombine etmek üzere anlaşmaya vardıklarını açıkladı her iki aşı da adenovirüsleri vektör olarak kullanarak SARS CoV-2’ye karşı bağışık yanıt oluşturuyor. Firma bu kombine aşıyla ilgili çalışmaların Aralık ayı sonunda başlayacağını duyurdu. Sonuçların iyi olması durumunda firma, ABD ile 300 milyon doz, Avrupa birliği ile 400 milyon dozluk aşı temini için anlaşama yapmış durumda. AstraZeneca aşının onaylanması durumunda yıllık aşı üretim kapasitelerinin 2 milyar doz olduğunu açıkladı. Hindistan Serum Enstitüsü de ChadOx1 (Covishield Aşısı) aşısının acil durum kullanım onayı için Hindistan hükümetine başvuru yapmış durumda.
  • Vector Institute (Protein subunit): Rus biyolojik araştırma enstitüsü olan Vector Institute’ün EpiVacCorona olarak adlandırdığı bu aşı SARS CoV-2 proteinlerini içermekte. Ağustos 2020 de faz 1-2 çalışmaları yapıldı, 14 Ekim’de faz 3 çalışmaları başlamadan önce Rusya’da kullanım onayı aldı. Kasım ayı içerisinde faz 3 çalışmaları başladı. Interfax Haber Ajansı tarafından 15 Aralık’ta, 1438 gönüllünün bu aşıyla aşılandığını duyurdu.
  • Novovax (Protein subunit): Faz 3 çalışmaları devam ediyor. Henüz etkinliği bilinmiyor. Üç hafta ara ile kas içerisine iki doz olarak uygulanıyor. Buzdolabı şartlarında stabil. Novovax firması ABD menşeyli, Maryland’de bulunuyor. İnsan ve maymunlarda ilk sonuçların umut vadedici olması üzerine Ağustos ayında Güney Afrika’da faz 2 çalışmaları başlatıldı. Plasebo kontrollü ve kör olarak yapılan çalışmada 2900 kişinin aşılanması planlanıyor. Bu çalışmada aşının etkinlik ve güvenlik açısından değerlendirilmesi hedefleniyor. Eylül ayı içerisinde İngiltere’de 15000 kişilik olması planlanan faz 3 çalışması başlatıldı, bu çalışmanın da sonuçlarının 2021 başında açıklanması bekleniyor. Bu aşı ile daha büyük bir faz 3 çalışmanın ise Aralık ayı sonunda ABD’de başlatılması planlanmış durumda. Eylül ayında firma önemli bir aşı üreticisi olan Hindistan Serum Enstitüsü ile yılda 2 milyon doz aşı üretimi için anlaşma imzaladı. Çalışma sonuçlarının yüz güldürücü olması durumunda firma Avustralya’ya 40 milyon doz, 2021 ilk çeyreğinde ABD’ye 100 milyon doz aşı temini için anlaşmalar yaptı.
  • Sinopharm-Beijing (İnaktif): İnaktive virüs aşısı. Etkinliği %86 olarak bildiriliyor. Üç hafta arayla iki doz olarak kas içerisine uygulanıyor. Çin kaynaklı Sinopharm firmasının üzerinde çalıştığı inaktif virüs aşılarından biri. Aşının faz 1 ve 2 çalışmalarında ciddi yan etkisi olmadığı ve antikor yanıtı oluşturduğu görüldü. Temmuzda Birleşik Arap Emirlikleri’nde, Ağustos’da Fas ve Peru’da faz 3 çalışmaları başlatıldı. Eylül ayı ortasında Birleşik Arap Emirlikleri’nde acil kullanım için onaylandı, sağlık çalışanları, hükümet görevlileri ve diğer görevliler aşılandı. Aralık ayı başında da Birleşik Arap Emirlikleri’nde ve takiben Bahreyn’de aşı kullanım için tam onay aldı. Birleşik Arap Emirlikleri’nde ülke genelinde isteyenlerin başvurarak aşılanabilecekleri klinikler açıldı. Bu arada Çin’de Sinopharm’ın iki inaktif aşısı da acil kullanım için onaylanarak aralarında sağlık açlışanları ve hükümet görevlilerinin de olduğu bir milyondan fazla kişi bu aşılar ile aşılandı. Kasım ayı içerisinde Sinopharm firması faz 3 çalışma sonuçlarının açıklanmasını beklemeksizin aşılarını Çin’de satışa sunabilmek için onay almak üzere başvuru yaptı.
  • Sinopharm-Wuhan (İnaktif): Sinopharm firmasının Wuhan inaktive aşısının faz 3 çalışmaları bir çok ülkede yapıldı. Aşının faz 1 ve 2 çalışmalarında gönüllülerde antikor oluşturduğu aşılama sonrası ateş ve bazı yan etkilerin gözlendiği açıklandı. Peru’da Aralık ayında aşolama sonrasında bir gönüllüde gelişen nörolojik problemlerin araştırılması amacıyla faz 3 çalışmalara ara verildi ancak bu olayda Sinopharm’ın hangi aşısının kullanıldığı ile ilgili bir açıklama yapılmadı.
  • Sinovac (İnaktif): Vero cell aşısı. Sinovac firmasının Coronavac isimli inaktif aşısı iki hafta ara ile kas içerisine iki doz şeklinde uygulanıyor. Buzdolabı şartlarında saklanabiliyor. Etkinliği henüz açıklanmamış olmakla beraber 743 kişi üzerinde yapılan faz 1-2 çalışmalarında ciddi yan etkisinin olmadığı ve bağışık yanıt oluşturduğu gösterildi. Sinovac bu çalışma sonuçlarını Kasım ayı içerisinde medikal bir dergide yayınladı ve aşının orta düzeyde antikor üretimi sağladığı bildirildi. Ancak esasf faz 3 çalışma sonuçları aşının Covid-19‘dan korunmaya yetecek düzeyde antikor oluşumu sağlayıp sağlamadığını tam olarak gösterecek. Aşının faz 3 çalışmaları Temmuz ayı içerisinde Türkiye, Endonezya ve Brezilya’da başlatıldı. Sinovac en son verileri henüz açıklamadı ancak Brezilya faz 3 çalışmalarını yürüttükleri beş farklı aşı arasında en güvenilir aşının Sinovac’ın inaktif aşısı olduğunu açıkladı. Aşının faz 3 çalışmaları ülkemizde yirminin üzerinde merkezde yürütülmekte ve ilk sonuçlar oldukça yüz güldürücü. Reuters Ajansı aşının Temmuz ayında Çin’de acil kullanım için kısıtlı onay aldığını bildirdi. Aşı Ekim ayında Çin’in doğusunda Jianxing kentinde  yüksek riskli görevlerde çalışanlara, sağlık çalışanlarına, gümrük görevlilerine, toplum hizmetinde çalışanlara uygulandı. Sinovac aşının ABD ‘de dahil olmak üzere dünya genelinde dağıtımı için hazırlık yapıyor. Endonezya ile 40 milyon doz için, ülkemizde ilk etapta 50 milyon doz aşı için anlaşma sağlanmış durumda. Firma Aralık ayında 2020 içerisinde 300 milyon doz üretmeyi ve sonrasında yıllık üretim kapasitelerini 600 milyon doza arttırmayı hedeflediklerini açıkladı.

Kaynak:

https://youtu.be/V1XtYd2yy-M “Covid-19 Pandemisinde Güncel Durum”- Bilim Akademisi Webinar

https://covid19.who.int/

https://www.worldometers.info/coronavirus/countries-where-coronavirus-has-spead/

www.infeksiyondünyası.org Covid-19 Sıcak Başlıklar-1 Prof. Dr. Serhat Ünal, Uzm. Dr. Ahmet Görkem Er -Online TV İnfeksiyon Dünyası.

https://www.sciencemediacenttre.org/expert-reaction-to-thenew-variant-of-sars-cov-2/

https://nextstrain.org/groups/neherlab/ncov/S.N501?c=gt-S501,69&label=mlabel:20B/A23063T&p=grid

https://www.nytimes.com/interactive/2020/science/coronavirus-vaccine-tracker.html   New York Times Vaccine Tracker

10/12/2020 Anadolu Haber Ajansı- Sinovac’ın Kovid-19 aşısının Türkiye’ye gelişi için geri sayım başladı.

dw.com/tr/türkiyenin-aşı-planı-günde-15-milyon-kişi-aşılanacak/a-55945526 Türkiye’nin Aşı Planı: Günde 1,5 milyon kişi aşılanacak

tr.euronews.com/2020/12/01/sagl-k-bakan-koca-turkiye-ye-gelecek-covid-19-as-lar-n-n-say-s-n-ve-tavimini-ac-klad- Sağlık Bakanı Koca Türkiye’ye gelecek Covid-19 aşılarının sayısını ve takvimini açıkladı

https://www.hurriyet.com.tr/amp/gundem/son-dakika-bakan-fahrettin-koca-korona-asisi-icin-mujdeli-haberi-verdi-bilim-kurulu-toplantisi-sonrasi-onemli-aciklamalar-41697713 - Bakan Fahrettin Koca korona aşısı için müjdeli haberi verdi! Bilim Kurulu toplantısı sonrası önemli açıklamalar. Hürriyet Haber

 

Görüşlerinizi Paylaşın