2020 Nobel Ödülleri
2020 Nobel Tıp ve Fizyoloji Ödülü:
Hepatit C virüsünün keşfinden ötürü üç bilim adamı Harvey J. Alter, Michael Houghton ve Charles M. Rice arasında paylaştırıldı.
1960’larda-1970’lerde kan nakli yapılan hastalarda gizemli ve tanımlanamayan bir virüs kronik karaciğer hasarı ve ölümle sonuçlanan ağır tablolara yol açıyordu. 1972’de Prof Harvey J. Alter, bu virüsün hepatit A ve B dışında başka bir virüs olduğunu kanıtladı. Prof Michael Houghton,1989’da virüsün genetik yapısını tanımlayarak, bir flavivirüs olduğunu gösterdi. Virüse Hepatit C virüsü adı verildi. 1997’de ProfCharles Rice şempanzelerin karaciğerine genetik mühendislikle elde edilen Hepatitis C virüsünü enjekte ederek, hepatit oluşturdu.
Günümüzde dünya üzerinde 70 milyon insan hepatit C virüsüyle kronik olarak enfekte şekilde yaşıyor ve her yıl 400,000 kişi bu virüs sebebiyle ölüyor. Buna rağmen bilim insanlarının zamanın kısıtlı teknolojileri ve yoğun çalışmaları neticesinde hepatit C virüsünün tanımlanması ve takip eden çalışmalarla artık tanısı konulabilen, etkin şekilde tedavi edilebilen ve bu sayede Dünya Sağlık Örgütü’nün 2030 yılında %90 oranında azalması hedefiyle eradikasyon yönündeki ümitlerin giderek yükseldiği bir noktaya gelebilmiştir
2020 Nobel Fizik Ödülü :
Roger Penrose karadelik oluşumunun; genel görelilik teorisinin güçlü öngörüsü olduğunu keşfiyle, Reinhard Genzel ve Andrea Ghez ise galaksimizin ortasında yer alan süperkesif kompakt cismi keşifleriyle ödülü paylaştılar.
2020 Nobel Kimya Ödülü:
Genomda kesme, ekleme gibi düzenlemelerle genom yapısını değiştirmeyi mümkün kılan, böylece hem biyoteknoloji alanında yeni uygulamalara fırsat veren, hem de genetik hastalıkların tedavisinde faydalı olabilecek devrimsel gelişmelerin önünü açan crispr cas9 teknolojisinde söz sahibi iki bilim kadını Emmanuelle Charpentier ve Jennifer A. Doudna arasında paylaştırıldı.
2020 Nobel Edebiyat Ödülü:
“ Bireysel varoluşu saf bir güzellikle evrenselliğe ulaştıran kusursuz şiirsel ses" olması sebebiyle şair ve yazar Louise Glück’ e verildi. Ödül komitesi başkanı açıklamasında, Glück’ün minimalist sesinden ve özellikle aile hayatının kalbini yansıtan şiirlerinden övgüyle söz etti. Şairin samimi, tavizsiz, mizah ve nükte içeren sesiyle okuyanlar tarafından anlaşılmak istediğine işaret etti. 5 yaşında şiir yazmaya başlayan ve ergenliğinde anoreksiya ile büyük mücadele vererek ölümün eşiğinden dönen , 77 yaşındaki Glück yazdığı şiirlerin çoğunda aile hayatının ve büyümenin zorluklarına değiniyor.
2020 Nobel Barış Ödülü:
Açlıkla mücadeledeki etkinliği; çatışmalardan etkilenen bölgelerde koşulların barış için iyileştirilmesine yönelik çalışmaları; açlığın savaş ve çatışmalar için bir silah olarak kullanılmasının önlenmesi yönündeki itici güç olması sebebiyle Birleşmiş Milletler gıda ajansı olan Dünya Gıda Programı (DGP)’na verildi. Ödül Komitesi bu ödülle hem barışa, hem de uluslararası işbirliğine destek vermiş oldu. Ödül komitesi yaptığı açıklamada; “ Uluslararası birlik ve çok yönlü işbirliği ihtiyacının her zamankinden daha önemli olduğunu, koronovirus pandemisinin dünyadaki açlık kurbanlarının sayısında büyük artışa yol açtığını” dile getirdi. Komite açıklamasında DGP’nin “ Salgın için aşı bulunana kadar kaos için en iyi aşı yiyecektir” sloganına da yer verdi.
DGP, dünyada açlık ve gıda güvenliği için çalışan en büyük insani örgüt. Ne yazık ki, temel hedefleri olan dünyadan açlığı eradike etmek, son yıllarda özellikle savaşlar yüzünden istenen yönde ilerliyemiyor. COVID-19 pandemisinin de eklenmesiyle 2019’da dünyada 135 milyon insan akut açlık veya gıda güvenliği sorunlarıyla yüz yüze kaldı. Bunlardan 100 milyonuna DGP destek olabildi.
DGP ödüle cevaben twitter üzerinden ; Dünya üzerindeki 100 milyon aç çocuk, kadın ve erkeğe her gün yiyecek ve destek ulaştırmak için ön saflarda hayatlarını tehlikeye atan DGP çalışanlarının emeklerinin takdir edildiği için teşekkürlerini iletti.
2020 Nobel Ekonomi Ödülü: Paul Milgrom ve Robert Wilson “açık artırma teorisini geliştirdikleri ve yeni açık artırma formatları icat ettikleri için” ödüle layık görüldüler.
Gelişen dünyada toplumlar hava alanı pistleri, radyo frekansları, balıkçılık kotaları, emisyon izinleri gibi kompleks kavramlarla temsil edilen mal ve hizmetleri kullanıcılar arasında paylaştırmanın yollarını bulmak zorunda kaldılar. Milgrom ve Wilson’un tasarladıkları yeni açık artırma formatları , geleneksel yollarla satışı zor olan bu gibi mal ve hizmetlerin satışını; alıcılar, satıcılar ve vergi ödeyenlerin yararına mümkün kıldı. İlk kez 1994’de ABD’de bu yeni açık artırma formatları kullanılarak radyo frekansları telekom operatörlerine satıldı. Bu yeni formatlar sayesinde birbiriyle ilişki farklı objelerin eş zamanlı açık arttırmaya sunulmalarının yanı sıra, maksimum gelir yerine toplumsal fayda ön plana çıktı. Ödül komitesi yeni açık artırma formatlarının; temel araştırmanın toplumun faydalanacağı yeniliklere nasıl dönüşebileceğinin güzel bir örneği olduğunu vurguladı.
Kaynak:
www.nobelprize.org
https://www.bbc.com/news/health-54418463
https://www.nytimes.com/2020/10/08/books/nobel-prize-literature-winner.html